Bağımsızlık sonrası Azerbaycan Cumhuriyeti ve Türkiye Cumhuriyeti ilişkileri (1991-2000)

Abstract

Azerbaycan'ın bagımsızlıgını tanıyan ve Azerbaycan ile diplomatik iliski kuran ilk ülke Türkiye oldu. Türkiye Cumhuriyeti, NATO'nun karsı olmasına, ABD'nin NATO'da görüsülmesinden sonra gündeme gelmesini istemesine, ngiltere'nin beklemesini talep etmesine, Sovyetlerin karsı çıkmasına ragmen SSCB'nin resmen dagılmasını beklemeden, 9 Kasım 1991'de Azerbaycan'ın bagımsızlıgını tanıdı. Azerbaycan'ın Türkiye tarafından ilk defa tanınmıs olması, diger ülkelerin de Azerbaycan'ın bagımsızlıgını tanıyarak diplomatik iliski kurmalarında öncü adım olmustur. Türkiye ile Azerbaycan ülkeler arası iliskilerini; aynı halkın, aynı etnik-medeni sistemin iki farklı devleti olma hüviyetine dayandırmıslardır. Aynı milletin mensubu insanların, bagımsız ve egemen iki devleti olan Türkiye ile Azerbaycan arasındaki iliskiler karsılıklı içislerine karısmama ilkeleri çerçevesinde sürdürülmektedir. Türkiye, Azerbaycan'ın karsılastıgı problemlerin çözümünde, Azerbaycan'a destek verme, yanında olma ve uluslar arası platformlarda Azerbaycan'ın problemlerinin çözümünde ona devamlı olarak manevi, iktisadi, siyasi ve hukuki açılardan destek verme konumundadır. ki ülke arasındaki stratejik isbirliginin bir sonucu olarak, Türkiye her düzeyde danısma ortamının yaratılmasına ve ortak çıkarların korunmasına önem vermektedir. Azerbaycan'da demokrasinin ve piyasa ekonomisinin bütün kurumlarıyla isler hale gelmesi, Azerbaycan'ın uluslar arası örgütlere üye olması ve oralarda temsil edilmesi, toprak bütünlügünün korunması ve güvenlik endiselerinin giderilmesi büyük önem tasımaktadır. Azerbaycan ise, Türkiye için en önemli ve en yakın stratejik ortak, Orta Asya için köprü, önemli uluslar arası projelerin hayata geçirilmesinde anahtar ülke konumundadır. Ayrıca Azerbaycan, Türkiye'nin özellikle Avrupa Birligi'ne yönelik hedeflerinde, Türkiye'ye siyasi, ekonomik ve kültürel alanlarda büyük destek olmaktadır. Türkiye-Azerbaycan iliskilerinin ilerleyen dönemlerde bir gerilemeye ugraması ihtimali söz konusu degildir ve ilerleyen dönemlerde iki ülkenin de ortak çıkar saglayabilecekleri projelerin gelistirilmesi her iki ülkenin de dilegidir.

The first country which settled diplomatic relationshiop and legitimized Azerbaijan was Turkish Republic. Despite opposition of NATO and SU, resistance of United Kingdom (UK), and USA?s demand which was suggesting to bring into question after negotiation at NATO meeting, without waiting and without any hesitation, Turkey legitimized Azerbaijan. That situation couraged the other countries to legitimize Azerbaijan. This was the first step for Azerbaijan to improve diplomatic relationship with the rest of the world. The relationship between Turkey and Azerbaijan is based on the same ethnical and culturel background. The people of those two countries, though they were the same nation, were seperated into two because of the political outcomes of the World War I and the collapse of Ottman Imperior. Today, those people who are from the same nation but belong to two different countries try to improve their social and cultural relationships without interfering with eachother?s internal affairs. Today, Turkey is always ready to give economic, social, legal and moral support to Azerbaijan in solving its problems in every era. As an outcome of strategic collaboration of two countries, Turkey gives importance to counsel to Azerbaijan to protect the common benefits. Protecting teritorial integraty, solving the safety problem, switching to market economy from the closed economy, increasing the number of memberships in international organizations, settling the democrasy with all means are very essential improvements for Azerbaijan and Turkey gives a great support to Azerbaijan to overcome all these problems. On the other hand, Azerbaijan is very important for Turkey, especially in economic and political issues. Azerbaijan is a strategic partner, as a bridge to Middle Asia, and as a key factor to lead the international projects for Turkey. Azerbaijan also gives support to Turkey especially in the project which is about the enterance of European Union (EU). From now on, it is impossible to regress the relationship between two countries. Hopefully, partnership will so improve that both countries will get benefit from it.