Soğuk Savaş Dönemi'nde Türkiye ve olimpiyatlar (1948-1988)

Abstract

Bu tez temel olarak Türkiye'yi merkezine alan bir Soğuk Savaş tarihi çalışmasıdır ve Olimpiyatlar ve dış politika ilişkisi çerçevesinde "Yaz Olimpiyat Oyunları" etrafında dönen siyasi oyunları anlatmaktadır. Bu bağlamda tez Soğuk Savaş Dönemi (1948-1988) boyunca Türkiye'nin katıldığı 10 Yaz Olimpiyat Oyunları ve boykot edip katılmadığı 1980 Moskova Yaz Olimpiyat Oyunları süreçlerini Türk dış politikasının ve uluslararası ilişkilerin nasıl etkilediğini anlatmaktadır. Bu çalışma "spor tarihi" olarak kurgulanmamış; aksine "tarih içinde spor" teması dış politikanın uluslararası spora olan etkisi bağlamında bir "gömülü teori" oluşturacak şekilde işlenmiştir. Soğuk Savaş dönemi boyunca incelenen her bir Yaz Olimpiyat Oyunları'nda anekdotlar ve biyografilerle döşenmiş veriler uluslararası sorunlar ve krizlerin diplomatik açıdan Olimpiyatlar'la ne kadar iç içe olduğunu göstermek açısından derlenmiştir. Bu genel çerçeve içinde Türk dış politikasında yaşanan her gelişmenin ve dönem boyunca Türk dış politikasının konumlanmasının da dolaylı veya doğrudan kültür ve spor politikalarını etkilediğini göstermek amacıyla hükümetlerin ve partilerin programları tarih anlatısının içine yedirilmiştir. Soğuk Savaş dönemi uluslararası düzeninde Türkiye gibi hegemon güçlerin gölgesinde manevra yapmak zorunda kalan bir ülkenin iç politikası dış politikadan bağımsız olarak düşünülemeyeceğinden, dönem boyunca Türkiye'nin yaşadığı sosyo-ekonomik, siyasi ve demografik değişim ve dönüşümlerin kültürün en önemli göstergelerinden biri olan spor ve özelinde Olimpik sporlarda izini bıraktığını göstermekle farklı bir yol çizilmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda varılan sonuç Türkiye'nin Soğuk Savaş boyunca Batı Bloğu ekseninde yer aldığı konuma bağlı olarak değişen ve dönüşen sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel yapısının ve dinamiklerinin ülkenin Yaz Olimpiyatları'ndaki yerinin de değişip dönüştüğüdür. Türk dış politikasının Olimpiyatlar'a düşen gölgesinin takip edildiği bu tez dönem çalışmalarına yol gösterici olmayı hedeflemektedir.

This dissertation is essentially a study of the Cold War history, which places Turkiye to its core. It handles the political issues surrounding the Summer Olympic Games in terms of the relationship between foreign policy, international relations and Olympics. In this respect, this study is a historical narrative of how international relations and Turkish foreign policy influenced the participation of Turkey in ten Summer Olympic Games and 1980 Moscow Olympic Games that Turkey boycotted throughout the Cold War (1948-1988). The dissertation was constructed as a "sports in history" rather than "sports history" narrative in which the influence of foreign policy considerations over international sports would form a "grounded theory". In the narrative of each Summer Olympic Games, the data compiled were supported with biographical and anecdotal information in order to demonstrate how much different international crises and problems were intermingled with the Olympics. In this general framework, for providing evidence on how Turkey's place in the Western Bloc and the developments related to Turkish foreign policy-making directly or indirectly influenced the cultural and sports policies in Turkey, the cabinet or party programs were embedded in the historical narrative. Since a peripheral country like Turkey had to swing back and forth under the pressure and influence of two big hegemonic powers between the blocs, its domestic policy cannot be evaluated without reference to its foreign policy. Therefore, Turkish foreign policy left traceable marks on the socio-economic, political and demographic changes and transformations in the country, and thus on sports and Olympics, which were clear indicators of Turkey's Cold War culture. The findings of this research led to the conclusion that Turkey's situation in the Olympic Games and history changed and was transformed in accordance with the socio-economic and socio-cultural dynamics and structure of the country throughout the Cold War period. This study, which traced the shadow of Turkish foreign policy on the Summer Olympic games, intends to serve as a guidebook for future Cold War studies in Turkey.