Güçlendirme / yıkım – yapım kararının belirlenmesine yönelik bir model önerisi

Abstract

Son yıllarda hızla artan yenileme, restorasyon, kentsel dönüşüm, vb. gibi faaliyetler, kullanılmakta olan binaların yıkılarak yeniden inşa edilmesini veya bina üzerinde önemli değişiklikler yapılmasını gerektirmektedir. Bu tür projelerde öncelikli olarak ortaya çıkan ilk sorun ise, söz konusu binanın güçlendirilmesi ya da yıkılarak yeniden yapılması kararının nasıl alınacağıdır. Konuya bu açıdan bakıldığında yıkım, yeniden yapım ve güçlendirme faaliyetlerinin ayrıntılı olarak incelenmesi gerekir. Bu konuda literatürde özellikle teknik açıdan ortaya konulmuş çok sayıda yayın mevcuttur. Ancak konunun maliyetler açısından değerlendirildiği çok az sayıda yayına rastlanmıştır. Bu nedenle güçlendirme, yıkım ve yeniden yapım maliyetlerinin proje öncesi tespitine dair yeni çalışmalara gereksinim olduğu düşünülmektedir. Bu araştırma ile inşaat sektöründeki bu üç faaliyet türüne ait maliyetlerin tespit edilmesi, bir yapının güçlendirilmesi ya da yıkıp yeniden yapılmasına ilişkin kararın verilmesinde maliyetlerin etkisinin ölçülmesi ve yine bu kararın verilmesinde etkili olan diğer değişkenlerin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Araştırmanın kapsamı deprem riskinin yüksek olduğu bölgeler olarak belirlenmiştir. Araştırmada, bu bölgelerdeki tamamlanmış 444 okul binası güçlendirme/yıkıp yeniden yapma projesi ve yine bu bölgelerde faaliyet gösteren 385 inşaat mühendisinin anket yoluyla elde edilmiş görüşleri veri seti olarak kullanılmıştır. Elde edilen veriler tanımlayıcı istatistikler, açıklayıcı faktör analizi, çoklu doğrusal regresyon analizi ve lojistik regresyon analizi yöntemleri ile test edilmiştir. Analizler sonucunda bir binanın güçlendirilmesi ya da yıkılarak yeniden yapılması kararı üzerinde etkili olan en önemli değişkenlerin sırasıyla binadaki korozyon durumu, güçlendirme maliyetinin yıkıp yeniden yapma maliyetine oranı (maliyet oranı), binanın beton basınç dayanımı ve binanın bulunduğu bölgenin deprem sınıfı olduğu görülmüştür.

In recent years, activities such as the rapidly growing renovation, restoration, urban renewal, etc. require demolishing of used buildings or making significant changes on them. The first issue appearing in such projects is how to make a decision about either reinforcement the building or rebuilding it. From this point of view, reinforcement and rebuilding activities should be examined in detail. Many publications are available in the literature particularly about the technical points of the issue. However, very few publications have been encountered, evaluated in terms of costs of the those activities. Therefore, further research is considered to be studied for determining the predicted costs of reinforcement, demolition and rebuilding projects. In this research, it is aimed to identify the cost of these three types of activities in the construction sector, to measure the impact of the costs on the decision about either reinforcement the building or rebuilding it, and to determine other variables which affect the making this decision. The scope of the research have been identified as regions vulnerable for high earthquake risk. In the study, 444 completed reinforcement /rebuilding projects of school buildings in these regions and opinions of 385 civil engineers working in the same regions obtained by survey are used as data sets. The data sets were tested using descriptive statistics, factor analysis, multiple linear regression analysis, and logistic regression analysis methods. As a result of the analyses, it was founded that the most important factors affecting the decision for either reinforcement the building or rebuilding it are respectively the corrosion status in the building, the ratio of reinforcement cost to rebuilding cost of the building (cost ratio), the concrete strength of the buildings, and seismic zone code of the region where the building is located.