Sektörel bazda kademe yöneticilerinin motivasyon düzeylerinin Heerzberg'in çift faktör kuramı bağlamında değerlendirilmesi

Abstract

İnsanları motive etmenin belirli bir püf noktası yoktur. Tarih süreci içerisinde ortaya konan motivasyonla ilgili teoriler de bu görüşü destekler niteliktedir. Bununla birlikte motivasyon için gerekli olan, var olan duruma dair berrak ve tarafsız bir anlayışla ve insan doğasının, hem birey hem de grup düzeyindeki aşırılıklarına dair derin bir sezgiye sahip olmak, makul ve elverişli hedef ve beklentiler belirlemek ve maddi ve maddi olmayan teşviklerin dengeli bir kümesini oluşturmaktır. Bu düşünceden hareketle yapılan çalışmanın temel amacı, Trabzon il merkezi ve ilçelerinde çalışan kamu ve özel sektör yöneticilerinin mevcut motivasyon durumlarının ve motivasyon faktörlerinin kademeler üzerindeki muhtemel etkilerini belirlemek ve çift faktör kuramının Türkiye'de (Trabzon) uygulanabilirliğini test etmektir.Çalışma evreni, 2006 ve 2007 yıllarında Trabzon il merkezi ve ilçelerinde çalışan kamu ve özel sektör yöneticilerini kapsamaktadır. Araştırma evreni belirlenirken özel sektördeki profesyonel yöneticiler dikkate alınmıştır. Kamu ile özel sektörün aynı/benzer faaliyetler icra eden kurum/kuruluşlardan seçilmesiyle çalışma evreni mantıksal olarak sınırlandırılmıştır. Konu kapsamı belirlenirken konuyla ilgili en son gelişmelerin dahil edilmesine dikkat edilmiş, yerli ve yabancı olmak üzere yeterli ve yaygın kaynak taraması yapılmıştır. Çalışmada, Herzberg'in Çift Faktör Kuramı'nı temel alan iki boyutlu (hijyen, motive edici), geçerli ve yüksek derecede güvenilir bir ölçek geliştirilmiştir. Araştırmadaki verilere esas olan bilgiler soru kâğıdı yöntemiyle toplanmıştır. Betimsel istatistiki verilerin çözümlenmesinde ortalama, frekans, mod, medyan ve yüzde gibi istatistiksel tekniklerden faydalanılmıştır. Gruplar arasındaki farklılıkların sorgulandığı çözümlemelerde bağımsız t-testi ve varyans analizi, alt gruplar arasındaki anlamlılık düzeylerinin sorgulanmasında ilgili Post Hoc testler uygulanmış, değişkenler arasındaki ilişkilerde ise korelasyon analizi yapılmıştır. Karşılaştırma yapılan verilerin tümü 0,05 önem düzeyinde çözümlenmiş ve yorumlanmıştır. Gerek örneklemin tamamına, gerekse sektör bazında yapılan betimsel istatistik çözümlemelerde motive edici faktörler düzeyi, hijyen faktörlere göre daha yüksek çıkmıştır. Özel sektörün her iki motivasyon boyutunda daha yüksek bir algıya sahip olduğu, hijyen faktör beklentilerinin kamu kesiminde daha yüksek anlamlı olduğu; genel olarak yönetim kademesi, hizmet süresi, yaş, eğitim ve gelir seviyesi yükseldikçe motivasyon algısının da arttığı görülmüştür. Öte yandan kurama yönelik iki boyutlu yapı doğrulanırken, elde edilen istatistiksel sonuçlar kuramdan farklı olarak hijyen faktörlerin motive edici faktörler gibi iş görebileceği düşüncesinin sorgulamaya değer bir denence olduğunu ortaya koymuştur.

There is no certain tip for motivating people. This argument is supported by theories on motivation exhibited in the course of history. However, to have a clear and objective perception of existing situation along with strong intuition on extremeties of human nature on both individual and group level, to set reasonable and convenient targets and expectations, and to form a balanced group of material and immaterial encouragement types are requiered for motivation. Based on this idea, the main goals of this study are to clarify the present motivational situation of public and private enterprise managers in the city of Trabzon and its districts, the possible effects of the motivational factors on employees, and to test the applicability of Herzberg?s Two Factor Theory to Turkey (Trabzon).The field of this study covers public and private enterprise managers working in the city of Trabzon and its districts in the years 2006 and 2007. While setting the field of the study, the professional enterprise managers are particularly considered. The work field is logically limited by choosing public and private establishments/enterprises which operate in similiar/same sectors and areas. The latest improvements related with this topic has been particularly included, and local and international bibliography has been scanned sufficently and thoroughly. In this study a valid and highly reliable scale has been developed, based on Herzberg?s Two Factor Theory (Motivator-Hygiene Theory). The information which forms the basis of this research has been collected by question sheet method. The statistical techniques such as mean average, frequency, mode, median and percentage have been used in analysing descriptive statistics datum. In analysis which question the differences between groups, independent t-test and analysis of variance have been used while related Post Hoc tests have been applied to the inquiry of significance level between sub-groups, and correlation analysis has been applied for relations between variations. All the datum which are subject to comparison have been analysed and interpreted with 0,05 level of significance. It has been proved that the level of motivating factors is higher than hygiene factors in both the whole sample and sectoral descriptive statistical analysis. Also it has been proved that, enterprise sector has higher perception in both motivational dimensions, while in public sector the expectatitons of hygiene factors has higher level of significance, and it has been found that perception of motivational level increases depending on the rise of rank, tenure of office, age, education and level of income. Nevertheless, while the two-dimensional structure of the theory has been confirmed, notwithstanding the theory, the statistical results provoke the idea that hygiene factors can also serve as motivating factors is worth questioning.