Liderlik sürecinde izleyicilerin davranış biçimlerinin belirlenmesinde karşılaştırmalı bir uygulama

Abstract

Günümüze kadar yapılan çalışmalarda, liderlik sürecini sadece lider değişkenini ele alarak inceleyen özellikler yaklaşımı başarısız olmuştur. Çünkü, özellikler teorisi kapsamında yapılan çalışmalarda, liderin organizasyon içerisinde sergilediği davranış biçimi ve durum faktörü göz ardı edilerek sadece liderin özellikleri ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Liderlik sürecini, liderin sahip olduğu özelliklerin dışında, organizasyonda sergiledikleri davranışların üzerine yoğunlaşarak bulmaya çalışan davranışsal araştırmacılar da bazı konularda sorunlarla karşılaşmıştır. Bu çalışmada, durumsallık yaklaşımı kapsamında etkili liderin ortaya çıkarılabilmesi için önemli faktörlerden bir tanesi olan izleyicilik (astlık) kavramı ele alınarak organizasyondaki izleyicilerin (astların) eğitim seviyeleri, yetiştirilme tarzları, yetenek ve tecrübe gibi özelliklerinin de etkili liderlik süreci için önemi vurgulanmıştır. Araştırma sonucunda; Türkiye' de Savunma Sanayii'nde iş yapan özel ve kamu kuruluşlarında görev yapan 301 işgörenin % 4'ünün pasif izleyici(ast), % 3 'ünün yabancılaşmış izleyici (ast), % 10'nun uyumlu izleyici (ast), % 28'inin durumu idare eden izleyici(ast) ve % 55 'inin ise; örnek izleyici (ast) oldukları Robert Kelley tarafından geliştirilen ölçütten istifadeyle tespit edilmiştir. İzleyicilik (astlık) tarzı ile cinsiyet, yaş, işin yeri veya mezun olunan okul arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı bulunmuştur. Eğitim düzeyi yükseldikçe, izleyicilik (astlık) tarzlarının pasif asttan etkili asta geçtiği belirtilmiştir. Özel sektördekilerin kamu sektörüne göre daha fazla etkili astlığa yatkın olduğu gözlemlenmiştir. Dışsal denetim ile pasif astlar arasındaki karşılıklı etkinin önemli olduğu kanıtlanmıştır. Değişime karşı reaksiyon ile izleyicilik (astlık) tarzları arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu belirtilmiştir.

The studies carried out so far have shown that the trait approach, which examines the leadership process only from the viewpoint of the leader variable, has failed. Because, in the studies, which are carried out within the framework of characteristics theory, leaders' behavioral style in the organization and situational element are disregarded, and only leader's characteristic are tried to clarified. Also, behavioralist researchers, who try to explain the leadership process by concentrating on the leader's behaviors in the organization rather than their personal characteristics, have faced difficulties in certain areas. In this study, within the framework of the situational approach, the notion of followership (subordinacy), which is one of the significant elements to elucidate the effective leadership process, including educational levels, bringing up styles, abilities, and experiences of the followers in the organization, has been emphasized. In this study, followership (subordinacy) styles of 302 worker, who serve for the Turkish Defense Industry in public and private sectors, are identified. In the respect, it is found that among all the participants, 4 % is passive follower (subordinate), 3 % is alienated follower (subordinate), 10 % is conformist follower (subordinate), 28 % is pragmatist follower (subordinate), 55 % is exemplary follower (subordinate). It is found that there is no meaningful correlation between the followership style and sex, age, place of the job, or graduation school. It is noted that, as the level of education increase, followership styles change from passive followers to exemplary subordinates. It is pointed out that there is more tendency on the side of exemplary subordinates in the private sector than it is in public sector. The mutual influence between outer inspection and passive followers proves to be important. It is determined that there is a meaningful correlation between the reaction to change and the types of the followers.