Cari açık ve tasarruf ilişkisi:Türkiye örneği

Abstract

ari işlemler dengesi, ekonomi literatüründe sıklıkla araştırılan önemli konulardan birisidir. Cari işlem açıklarının temel bir makro istikrar göstergesi olması ve diğer istikrar göstergeleri üzerindeki etkileri konuyu güncel bir boyuta taşımaktadır. Bu anlamda, Türkiye'de temel bir sorun haline gelen cari açık probleminin içeriğinin, boyutlarının ve belirleyici değişkenlerinin ortaya çıkarılması gereklidir. Bu doğrultuda kurgulanan çalışma, elde edilen bulgular ışığında öneriler sunmayı amaçlamaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde, kavramsal açıklamalara, teorik yaklaşımlara, cari açığın belirleyicileri ile ilgili temel bilgilere ve cari işlemler açığının tarihsel sürecine değinilmiştir. İkinci bölümde Türkiye tarihinde cari işlemler dengesinin seyri ve tarihsel süreç içinde yaşanan gelişmeler özetlenmiştir. Üçüncü bölümde ise çalışmada kullanılacak olan yöntemlerin teorik açıklamalarına yer verilmiş ve ardından uygulama aşamasına geçilmiştir. Bu aşamada Türkiye ekonomisinin 1980-2015 dönemine ait yıllık verileriyle, cari açık üzerinde etkili olan yurtiçi tasarruf ekonomik büyüme ve dışa açıklık oranı değişkenleri ARDL Sınır Testi ile analiz edilmiştir. Ayrıca kullanılan Toda-Yamamoto nedensellik testi, EKK analizi ve korelasyon analizi ile çalışmaya derinlik kazandırılmıştır. Analiz sonucunda, diğer değişkenler için beklenen yönde ilişkiler saptanırken, sadece cari işlem açıkları ile tasarruflar arasında pozitif ve anlamlı bir ilişkinin varlığı tespit edilmiştir. Caldéron argümanı ile paralellik arzeden bu ilişkinin beklentilerin aksine olması nedeniyle yatırımlar ve tasarrufların büyüme korelasyonları karşılaştırılmıştır. Yapılan inceleme sonucunda, Türkiye'de büyüme-yatırım korelasyonunun, büyüme-tasarruf korelasyonundan fazla olduğu belirlenmiştir. Bu sonuç, tasarruf artışına rağmen cari açıkların artmasını içeren temel çalışma bulgusunu destekler niteliktedir.

Current account balance is one of the important issues frequently searched in the economic literature. It is regarded as a current issue as current account deficits are fundamental indicators of macro-stability and they have also some effects on other stability indicators. In this sense, it is necessary to reveal the content, dimensions and determinants of the current account deficit problem, which has become a fundamental problem in Turkey. Accordingly, this study aims to present suggestions in the light of the obtained findings. In the first part of the study, the conceptual explanations, theoretical approaches, basic information on determinants of current account deficit and its historical process was explained. In the second part, the process of the current account balance in Turkey's history and the developments that took place in historical process have been summarized. In the third part, the theoretical explanations of the methods to be used in the study are given and then the application stage is started. At this stage, the annual data of the Turkish economy for the period of 1980-2015, and the variables of domestic savings, economic growth and index of openness, which are influential on the current account deficit, were analyzed by the ARDL Boundary Test. In addition, using Toda-Yamamoto causality test, OLS analysis and correlation analysis deepened the study. At the end of the analysis, a positive and meaningful relationship was only observed between the current account deficits and the savings, while the predicted relationships for the other variables were determined. Investments and growth correlations of savings were compared because this relationship, which is in parallel with the Calderon argument, is contrary to the expectations. The analyses show that the growth-investment correlation is higher than the growth-saving correlation in Turkey. This result supports a basic study finding that includes increasing current account deficits despite increased savings.