Merkez Bankası döviz rezervlerinin belirleyicileri: Türkiye örneği, 2000-2013

Abstract

Bilindiği üzere, merkez bankasının uluslararası rezerv düzeyi, makroekonomik politika hedeflerinin sağlanmasında, para politikasının uygulanmasında ve uygulanan döviz kuru rejiminin sürdürülebilmesinde merkez bankasına yüksek hareket yeteneği sağlamaktadır. Son on yıl içinde ülkemizde merkez bankası uluslararası rezervlerinin düzeyi sık sık tartışmalara neden olmuş ve olmaya da devam etmektedir. Kimilerine göre merkez bankası döviz rezerv düzeyi gereğinden fazla, kimilerine göre de olması gerekenden azdır. Bu çalışmada amaç, yukarıdaki tartışmalar doğrultusunda ülkemizde merkez bankası döviz rezervlerinin düzeyini belirleyen makroekonomik değişkenlerin neler olduğunu ekonometrik yönden tespit etmek ve elde edilen bulgular çerçevesinde genelde merkez bankası para politikasının, özelde döviz kuru politikasının etkinliğini değerlendirmektir. Ekonometrik analizde kullanılan veriler üçer aylık olup, 2000-2013 yıllarını kapsamaktadır. Çalışmada hata düzeltme modelleri kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, Türkiye'de döviz rezervleri üzerinde belirleyici olan önemli değişkenlerin döviz kuru, gelir, M2 para arzı ve ithalat harcamaları olduğu tespit edilmiştir. Diğer değişkenlere oranla döviz kurunun açıklayıcılık özelliği ilk sırada yer almıştır. Ayrıca döviz giriş çıkışlarındaki ani hareketlere karşı cevap verebilmek için döviz rezervi yönetiminin hayati önem taşıdığı bu nedenle merkez bankasının rezerv tutma ve yönetmede son derece ihtiyatlı olması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Rezervleri yeterli miktarda ve etkin şekilde kullanmak için daha kalıcı ve yüksek döviz biriktirilmesi, ülkenin rekabet edebilirlik düzeyinin artırılması gerektiği önerisinde bulunulmuştur.

As known, level of foreign currency reserve gives high mobility to central bank in reaching targets of macroeconomic policy, in conducting monetary policy and in sustaining exchange rate regime applied currently. In the last ten years the level of foreign currency reserves of the central bank in our country has often been in the subject of disputations and these disputations are still going on. For some people, level of the foreign currency reserves of the Central Bank of Turkey is more than required, for some others it is less than required. The purpose in this study is to determine the macroeconomic variables which set the level of the foreign exchange reserves of the central bank in our country in econometric terms in line with the above discussions and assess the effectiveness of the central bank money policy on in general and that of foreign exchange rate policy specifically within the framework of the findings obtained. The data used in our econometric analysis are quarterly and between the years 2000 and 2013. In the study error correction models were used. As a result of the study, it was found that the most important variables which are determinant on the foreign currency reserves in Turkey are foreign exchange rate, income, M2 money supply and import expenditures. The explanatory feature of the foreign exchange rate was ranked the first when compared to other variables. It was also concluded that foreign exchange reserve management was of vital importance to respond to sudden movements in the foreign exchange entrances and exits and therefore the central bank should be highly prudent in holding and managing reserves. It was recommended to save more permanent and higher foreign exchange and increase the competitiveness level of the country in order to sufficiently and effectively use the reserves.