Konjonktürel dalgalanmalar çerçevesinde iktisadi şokların sürekliliği: Teori ve Türkiye uygulaması

Abstract

İktisadi şokların bir sonucu olan konjonktürel dalgalanmalar, geçici veya kalıcı nitelikte olabilmektedir. Ekonominin mevcut dengesinin uzun dönem trend değerine geri dönüp dönmeyeceği, konjonktürel dalgalanmaların toplam talep mi yoksa toplam arz şoklarından mı kaynaklandığına bağlı olmaktadır. Bu anlamda talep şokları reel makroekonomik değişkenlerin deterministik trendden geçici sapmalarına, arz şokları ise stokastik trendden kalıcı sapmalarına neden olmaktadır. Çalışmanın amacı, iktisadi şokların reel makroekonomik değişkenler üzerindeki olası etkilerini süreklilik kavramı çerçevesinde araştırmaktır. Bu amaçla çalışmada iktisadi şokların ekonomi üzerindeki etkileri, konjonktürel dalgalanma teorileri kapsamında öncelikle teorik olarak açıklanmıştır. Daha sonra, iktisadi süreklilik kavramının istatistiksel ve ekonometrik boyutu incelenmiştir. Bu anlamda iktisadi şokların sürekliliğinin ölçülmesine yönelik geliştirilen yöntemler; şokların sürekli olup olmadığını test eden ve sürekliliğin derecesini ölçebilen yöntemler olarak iki sınıfa ayrılmıştır. Son olarak, iktisadi şokların reel üretim düzeyi üzerinde geçici mi yoksa kalıcı bir etkiye mi neden olduğu yani iktisadi şokların sürekliliği, 1987-2012 dönemi Türkiye ekonomisi için ampirik olarak üç farklı yöntemle sınanmıştır. Campbell ve Mankiw (1987a) tarafından uygulanan kümülatif etki-tepki fonksiyonları yardımıyla şokların sürekli olup olmadığı tespit edilmiştir. Beveridge-Nelson (1981) ayrıştırma yöntemiyle, iktisadi şoklar geçici ve kalıcı şoklar olarak ayrıştırılmış ve ayrıştırılan her bir şokun reel üretim üzerindeki etkileri tespit edilmiştir. Bu şekilde hangi şokun ekonominin mevcut dengesi üzerinde daha etkili olduğu ortaya konmuştur. Cochrane (1988) varyans oranı testiyle ise, sürekliliğin derecesi ölçülmüştür. Her biri farklı amaçlarla kullanılan yöntemler sonucunda, konjonktürel dalgalanmaların deterministik trendden geçici sapmalar sergilediği yönünde ampirik bulgular elde edilmiştir. Sürekliliğin derecesinin test edildiği yöntemle de bu bulgular desteklenmiştir. Türkiye ekonomisinde herhangi bir nedenle ortaya çıkan bir şokun, ekonomi üzerindeki etkilerinin en fazla 3-6 ay gibi bir süre devam ettiği, bu sürenin sonunda şokların etkisinin azalarak kaybolduğu tespit edilmiştir.

Business cycles which are a result of the economic shocks can be transitory or permanent. Whether or not the current equilibrium of the economy will return to the long-term trend value depends on business cycle arise from aggregate demand or supply shocks. In this respect, demand shocks cause temporary deviations from deterministic trend at real macroeconomic variables and supply shocks cause permanent deviations from stochastic trend at real variables. The purpose of this study is to investigate the probable effects of the economic shocks on real macroeconomic variables by focusing persistent concept. For this purpose, the effects of the shocks on the economy were explained firstly as theoretical in terms of business cycle theories. Then the concept of the economic persistence was examined statistically. In this respect, the methods for measuring the persistence of the economic shocks have been divided into two groups: The methods for testing whether shocks are persistence and the methods for measuring the degree of persistence. Finally, whether the effects of the economic shocks on real output are transitory or permanent have been investigated for the period of 1987-2012 of Turkish economy by using three different methods. Whether shocks are persistence or not have been determined by employing the cumulative impulse-response functions developed by Campbell and Mankiw (1987a). The economic shocks have been decomposed as transitory and permanent shocks by means of Beveridge-Nelson (1981) decomposition method. Then, the effects of the decomposing each the economic shocks on real output have been tested. In this way, we decided to which shock is more effective on the current equilibrium of the economy. The degree of persistence has been measured by using Cochrane (1988) variance ratio test. Empirical evidences showed that business cycles exhibit temporary deviations from deterministic trend. The method that tested the degree of persistence has supported these evidences. The effects of a shock that results from any cause in Turkish economy continue a period of up to 3-6 months and disappear during that time period.