Türkiye'deki bireysel emeklilik fonları ve portföy performanslarının analizi

Abstract

1980'li yılların başından itibaren ilk olarak Şili'de uygulanmaya başlayan ve sonrasında tüm dünyaya yayılan BES, kimi ülkelerde zorunlu kimi ülkelerde ise hali hazırda bulunan kamu sosyal güvenlik sistemlerinin tamamlayıcısı olarak zorunlu olmayan katılım uygulamaları şeklinde yürürlüğe girmiştir. Zorunlu/zorunlu olmayan katılım uygulamaları sayesinde tüm dünyada geniş bir katılımcı kitlesine ulaşan BES Türkiye'de de emeklilik şirketleri tarafından oluşturulan ilk emeklilik planlarının 2003 yılında onaylanması ile birlikte faaliyete geçmiştir. Bu çalışmada amaç, kurulduğu ilk günden bugüne kadar sürekli gelişim gösteren BES ve bu sistemin temelini oluşturan bireysel emeklilik fonlarının ilgili piyasaların genel trendlerinin belirlenmesine olanak sağlayan piyasa/pazar (karşılaştırma) endekslerinin risk ve getiri performanslarının incelenmesidir. Çalışmada, Finansal Varlıkları Fiyatlama Modeli (FVFM) altında bir finansal varlığın hem sistematik riski ve beklenen getirisini hem de bireysel emeklilik fonunun ne ölçüde piyasa ile birlikte hareket ettiğini gösteren piyasa endekslerine ait katsayılar hesaplanmıştır. Bu katsayılar gerçekleştirilen birim kök testlerinde seviyesinde durağan oldukları belirlenen altın, hisse senedi, kamu borçlanma araçları emeklilik fonları için regresyon modelleri kullanılarak hesaplanmıştır. Birim kök testlerinde seviyesinde durağan olmadıklarına karar verilen para piyasası emeklilik fonları için de kısa ve uzun dönem ilişkilerinin araştırılabilmesine imkân sağlayan ve en küçük kareler metoduna dayanan ARDL sınır testi kullanılmıştır. Çalışmanın uygulamalı analiz bölümünde; seçilmiş altın, hisse senedi, kamu borçlanma araçları ve para piyasası emeklilik fonları için ayrı ayrı hesaplanan beta katsayı değerleri, Garanti Emeklilik ve Hayat A.Ş. Kamu Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım Fonu (GKB) dışında kalan tüm fonlar için ele alınan dönem itibariyle birden küçük bulunmuştur. 1.0589 değeri ile hem çalışmadaki en büyük katsayı değerine sahip hem de 1'den büyük tek fon olan GKB, yüksek risk-beklenen getiri grubunda yer almaktadır. Ayrıca katsayısı 1'den küçük olan diğer fonların ise risk ve getiriyi etkileyen herhangi bir faktörde meydana gelen değişim karşısında piyasa portföyüne kıyasla daha az etkilendiği ve bu fonların daha düşük risk-beklenen getiri grubunda yer aldığı tespit edilmiştir.

The Private Pension System, which started to be implemented in Chile at the beginning of the 1980s and then spread all over the world, took effect as compulsory participation practices in some countries and as a complement to the existing public social security systems in others. The private pension system, which has reached a wide audience all over the world thanks to compulsory/non-compulsory participation practices, became operational with the approval of the first pension plans created by pension companies in also Turkey in 2003. The aim of this study is to examine the risk and return performances of the private pension system, which has been constantly developing since its establishment and the pension funds that form the basis of this system against the market (benchmark) indices. In the study, beta coefficients showing both the systematic risk of a financial asset and the extent to which a private pension fund moves with the market under the Financial Asset Pricing Model. Beta coefficients of the pension funds were calculated by using regression models for funds that belonging to gold, stock, and government debt fund groups, which are determined to be stationary at levels. The ARDL bounds test, which is based on the least squares method and allows the short and long-term relationships to be investigated, was used to find out pension money market funds betas, which were determined not to be stationary in unit root tests. In the applied analysis part of the study; The beta coefficient values calculated separately for the pension gold funds, stock funds, government debt funds and money market funds were found to be less than 1 for all selected funds except Garanti Emeklilik ve Hayat A.Ş. Kamu Borçlanma Araçları EYF (GKB). In the study, GKB which has both the largest beta coefficient value with 1.0589 and the only fund with a beta greater than 1, is in the high risk-expected return group due to its beta coefficient. In addition, it has been determined that other selected funds with a beta of less than 1 are less affected by the change in any factor affecting risk and return, compared to the market portfolio, and these funds are also in the low risk-expected return group.