Karadeniz oşinografisinin yerinde ölçüm ve uzaktan algılama teknikleri ile araştırılması

Abstract

Deniz ve okyanuslarda canlılıgın devam edebilmesi ancak bu özel ekosistemlerin temel yapısını olusturan, besin zincirinin devamı ile saglanabilir. Gerçekte, meydana gelen süreç, zincirin her bir halkasından digerine iletilen ve tasıyıcı olarak karbonun kullanıldıgı enerji dönüsüm seklidir. Bu döngünün sadece denizel ekosistemler için degil, CO2 asimilasyonu ve atmosferdeki diger gazların dengesi açısından karasal ekosistemler üzerinde de etkili oldugu, son zamanlarda küresel ısınma ve iklim degisikligi baglamında çok daha iyi anlasılmıstır. Uydu teknolojileri sinoptik açıdan sundukları zamansal ve konumsal yüksek çözünürlükler ile çevresel izleme adına en önemli araçlardır. Yapılan çalısmada, uydu teknolojilerinden deniz bilimleri alanında nasıl faydalanılabilecegi ve uygulamalı osinografi ile es zamanlı kullanımı irdelenmistir. Bunun için, es zamanlı farklı algılayıcılardan elde edilen Chl-a görüntülerinin aynı alan için uyusum derecesine bakılmıstır. En iyi korelasyon MODIS-Aqua/SeaWiFS arasında (R2= 0,88 ve p<0,05) bulunmustur. MERIS/SeaWiFS ve MODIS-Aqua/MERIS için R2=0,74-0,79 arasında degismistir. MODIS-Aqua, OC3M ve SST verileri 2004, 2005 ve 2006 yıllarında toplanan yerinde ölçüm verileri ile karsılastırılmıstır. Ölçülen, tüm yüzey Chl-a degerleri tüm periyotlar için 0,11-1,35 mgm-3 aralıgında degismistir. En yüksek korelasyon (R2=0,61, p<0,05) ile Kıs-2005 veri setinde görülmüstür. MODIS-Aqua SST (11 ?m) yerinde ölçüm verileri ile yüksek korelasyon göstermistir (R2=0,95 ve p<0,05). Kıs periyodu (2005) için, % 1 ısık derinligi 7-21 m arasında ölçülmüstür. Aynı istasyonlar için hesaplanan toplam mevcut radyasyon sönümlenme katsayısı (Kd), 0,21- 0,66 m-1 arasında degismistir. Chl-a yüzey maksimum karakteristik göstermistir. AKM, 2-13,5 grm-3 deger aralıgında ve ortalama 4,76±3,56 grm-3 yüzey sularında ölçülmüstür. Yıllık birim alandaki karbon üretimi 2002-2005 ortalamaları dikkate alındıgında kıyı alanları için 125 grCm-2 iken açık alanlar için 77 grCm-2 civarında hesaplanmıstır. Karadeniz'in toplam yüzölçümü ve tüm alanlar için potansiyel üretim ~46 milyonton karbon olarak tahmin edilmistir. Çalısma, ileriki yıllarda yapılacak osinografik çalısmalara yön verebilir.