Muhasebe meslek mensuplarının etik yaklaşımları ile hileye yönelme eğilimleri arasındaki ilişkiye yönelik bir araştırma: Ankara örneği

Abstract

Günümüzde hile kavramı, birçok anlamda işletmeleri ve çalışanları ciddi oranda etkileyen, yadsınamaz boyutlarda dünya ekonomisine ve sektörlere zarar veren bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Geçmişten günümüze kadar ortaya çıkarılan hileli işlemlerin ve hile girişimlerinin oluşturduğu tahribat ise hile konusunda çeşitli araştırmalar yapılmasına ve hala daha konu üzerinde çok fazla çalışma yapıldığı gerçeğini bize göstermektedir. Çeşitli hile yöntemleri ile geniş bir yelpazeye dağılmış olan bu eylemler gün geçtikçe kendilerini geliştirmekte ve farklı yeni yöntemlerle piyasaları zor durumlara sokmaktadır. Hileli işlemlerin araştırılmasının yanında kanunlarda yapılan revizyonlar ve mesleki kuruluşlara yüklenen sorumluluklar artmış olsa da hile eylemlerini çok fazla engelleyememişlerdir. Hile ile mücadelede karşımıza çıkan önemli mesleki unsurlardan birisi etiktir ve her meslekteki gibi muhasebe sürecinde meslek elemanlarının etik konusunda öncelikleri vardır. Etik konusu bağlı olduğu çalışanına veya kamuya karşı bireysel anlamda sorumluluklarını yerine getirmek ve doğru veri akışını sağlamak açısından işletmelerde önemli bir rol üstlenmektedir. Etik kuralları uygularken her ne kadar siyasi, ekonomik veya psikolojik gerekçeler baskın olsa da kanunlara bağlılık, kamu düzenine uygunluk önem arz etmektedir. Çalışmada muhasebe meslek mensuplarının etik değerler ve hileye bakış açılarının tespit edilmesi amacıyla bir nicel uygulamaya yer verilmiştir. Bu kapsamda, muhasebe mesleğinde aktif olarak çalışan 393 kişiye mesleki etik değer ve hile konularına bakışlarını ve etik ile hile arasındaki ilişkiyi araştıran bir anket formu düzenlenmiş ve ulaştırılmıştır. Bu formlardan 360'ı eksiksiz ve sağlıklı olarak analiz kapsamında değerlendirmeye alınmıştır. Anket uygulanan kişilerin yaşı, cinsiyeti, meslekteki tecrübesi ve bağımlı veya bağımsız çalıştığına ilişkin demografik bilgileri araştırma kapsamına alınmıştır. Meslek mensuplarını hileye yönelten iç ve dış unsurların belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma kapsamında oluşturulan model ve hipotezler çerçevesinde SPSS 21 programı kullanılarak, demografik faktörlerin fark testlerinde t-testi ve Anova analizleri, değişkenler arasındaki ilişkilerin tespitinde ise korelasyon ve regresyon analizine başvurulmuştur. Araştırma sonucunda elde edilen bulgular, etik değer algılarının hileye yönelme eğilimini etkilediğini istatistiksel anlamda ortaya koymuştur. Bu sonuçlara göre etik değerler ile hile arasında negatif bir ilişki söz konusudur.

Today, the concept of fraud, undeniably has significantly affects on businesses, employees and harms the world economy and sectors in many ways. Many researches on fraud subject shows the fact that damage caused by fraudulent transactions and fraud attempts from the past to the present. These actions, which are spread over a wide range with various fraud methods, develop themselves day by day and put the markets and businesses in difficult situations. In addition to investigating fraudulent transactions, the revisions made to the law and the responsibilities imposed on professional organizations have increased, but they have not been somehow able to prevent fraudulent acts. One of the important professional elements in combating frauds is ethics. As in every profession, individuals who are members of accounting profession have priorities and responsibilities about ethics in the processes related to accounting profession. The professional accountant plays an important role in ensuring the correct data flow and fulfillment of individual responsibilities to the enterprise, taxpayer, government and public. While political, economic and psychological reasons prevail in applying ethical rules, adherence to laws, compliance with Professional principles and social values are important in carrying out the work. In the study, a quantitative application has been made in order to determine the ethical values and fraud aspects of professional accountants. In this context, a questionnaire form which investigates the professional ethics values and fraud issues and the relationship between ethics and fraud has been organized and delivered to 393 people who are working actively in the accounting profession. 360 respondents who responded correctly to these questionnaires were evaluated and included in the statistical analyzes. The age, gender and demographic characteristics of the surveyed individuals were examined within the scope of the study. It is aimed to determine the internal and external elements that direct professional members to fraud. In the framework of the models and hypotheses created within the scope of the study, t-test and Anova analyzes were used for the difference tests of the demographic factors and the correlation and regression analysis were used to determine the relationships between the variables using the SPSS 21 program. The findings obtained from the study showed that the perception of ethical values affect the tendency towards fraud. According to these results, there is a negative relationship between ethical values and cheating.