Harberger-Laursen-Metzler etkisi (Türkiye uygulaması

Abstract

Bu çalışmada, herhangi bir ekonominin dış ticaret haddinde meydana gelen pozitif (negatif) hareketlerin, diğer şeyler sabitken söz konusu ekonominin dış ticaret dengesinde de pozitif (negatif) hareketlere neden olacağmı öngören Harberger-Laursen-Metzler Hipotezi, hem teorik hem de uygulamaya yönelik boyutları ile ele alınmış ve tartışılmıştır. Harberger-Laursen-Metzler Hipotezi'nin tanımsal ve analitik izahı, işleyiş mekanizması ve aktarma kanalları konularında teorik açıklamalar verildikten sonra, 1991:4-2003:3 dönemi içerisinde Türkiye'de dış ticaret haddi ile dış ticaret dengesi arasındaki karşılıklı nedensellik ilişkilerinin yönü ve boyutu belirlenerek, hipotezin ampirik bir analizi yapılmıştır. Dış ticaret haddi ile dış ticaret dengesi arasındaki nedensellik ilişkilerinin yönünü ve boyutunu belirleyebilmek için, Engle-Granger Ko- Entegrasyon Testi, Granger Nedensellik Testi, Hsiao Nedensellik Testi ve Vektör Otoregresyon Yöntemi'nden yararlanılmıştır. Çalışmadan elde edilen ampirik bulgulara göre; (1) dış ticaret haddi ile dış ticaret dengesi arasında, dış ticaret haddinden dış ticaret dengesine doğru tek yönlü ve kısa dönemli bir nedensellik ilişkisi söz konusudur. Ancak bu nedensellik ilişkisi, Türkiye'de söz konusu dönemde Harberger-Laursen-Metzler Hipotezi'nin geçerli olmadığım ima eder şekilde negatif yönlüdür. (2) Dış ticaret dengesinin dış ticaret haddi üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir etkiye sahip olmamasının da, gelişmekte olan ekonomilerde dış ticaret haddinin dışsal olarak belirlendiğini öngören "Küçük Açık Ekonomilerde Dış Ticaret Haddinin Dışsallığı Varsayırmı"na bir destek sağladığı öne sürülebilir. Elde edilen bu sonuçlar, ulusal paranın devalüe edilmesi suretiyle ihracatın satın alma gücünün azaltılmasının, diğer bir deyişle dış ticaret haddinin negatif olarak etkilenmesinin, kısa dönemde dış ticaret açığım azaltabileceğini yani Marshall-Lerner Koşulu' nun kısa dönemde dahi geçerli olabileceğini ima etmektedir. Ancak, uzun dönemde dış ticaret dengesi tekrar durağan durum seviyesine geri dönecektir.

In this thesis, Harberger-Laursen-Metzler Hypothesis which suggests that other things being the same, positive (negative) movements occuring in the terms of trade on any country induce also positive (negative) movements in trade balance of that country has been reviewed and discussed in both theoritical and empirical aspects. After presenting the theoritical details of Harberger-Laursen-Metzler Hypothesis regarding its descriptive and analytic characteristics, working mechanism and transmission channels, an empirical analysis has been devoloped by determining directions and aspects of causality relations between the terms of trade and trade balance in 1991:4-2003:3 period in Turkey. Engle-Granger Co-Integration Test, Granger Causality Test, Hsiao Causality Test and Vector Autoregressive Method have been utilized to define directions and aspects of causality relations between the terms of trade and trade balance. According to achieved empirical results; (1) There is a unidirectional and short-term causality relation between the terms of trade and trade balance which is from the terms of trade to trade balance. However, the causality relation is on the negative direction by implying non-existence of Harberger-Laursen-Metzler Hypothesis in Turkey in that period. (2) That trade balance has no effect statistically meaningful on the the terms of trade can be suggested to support "Small Open Economy Presumption" which stipulates that the terms of trade is determined exogenously in the devoloping countries. Those achieved results have implied that being reduced purchasing power of exports by devaluating the currency, in other word, being influenced negatively to the terms of trade, can decrease trade deficit in the short-run, namely, Marshall-Lerner Condition may be valid even in the short-run. However, trade balance will return to steady state level in the long-run