Türkiye'de cari açığın nedenleri: Zaman serisi analizleri (1980-2017)

Abstract

Türkiye ekonomisinde 1980'den sonra cari açıklarda yaşanan artışlar, yıllar içinde kronik hale gelmiştir. Cari açıklarda yaşanan artışların özellikle gelişmekte olan ülkeler için kriz işareti olarak algılanması, cari açıkları ekonomide en fazla tartışılan makroekonomik konulardan biri yapmaktadır. Bu durum, cari açıkların nedenlerinin belirlenmesini ve cari açığa yönelik alınacak önlemleri oldukça önemli hale getirmektedir. Bu nedenle bu çalışmada Türkiye ekonomisinde cari açığa neden olabilecek başlıca faktörler ele alınmıştır. Çalışmada, 1980-2017 yılları arasında cari açığın nedenlerine yönelik regresyon analizi ve nedensellik testleri yapılmıştır. Regresyon analizinden elde edilen bulgulara göre, petrol fiyatları dışındaki bütün değişkenler cari açık üzerinde istatistiki açıdan anlamlı ve teorik beklentilere uygun etkilere sahiptir. Örneğin, Türkiye'nin cari açığında bir önceki dönem cari açığının büyüklüğü, büyüme oranı, kamu kesimi borçlanma gereği, reel döviz kuru ve tasarruf açığı pozitif etkilere sahipken; sadece kriz değişkeni cari açık üzerinde negatif etkilere sahiptir. Nedensellik testi sonuçları ise ekonomik büyüme ve reel kurdan cari açığa doğru bir nedensellik olduğunu göstermiştir. Kamu kesimi borçlanma gereği, ham petrol fiyatları ve tasarruf açıkları ile cari açık arasında ise bir nedensellik tespit edilememiştir.

After 1980, in Turkish Economy raises of current account deficits have become chronic in years. Being perceived of that raises of current account deficits especially for developing countries as a sign of crisis makes the current account deficits one of the most debated macroeconomic subjects. This fact makes determination of current account deficits causes and the precautions that will be taken against quite prominent. For this reason, in this paper the major factors that might cause current account deficit in Turkish economy are dealt with. In this study, regression analysis and causality tests for the reasons of current account deficits between 1980 and 2017 are completed. According to the findings from regression analysis all versions, except for oil prices, have statistically significant and admissible influences with theoretical expectations on current account deficit. For instance, in current account deficit of Turkey, whilst size of the current account deficit of the previous period, growth rate, public sector borrowing requirement, real exchange rates and saving gap have positive effect only crisis variable has negative influence on current account deficit. On the other hand results of the causality test release that there is a relation of causality from economic growth and real exchange rate to current account deficit. Causality couldn't be identified between public sector borrowing requirement, crude oil prices, saving gaps and current account deficit.