Türkiye'de cari işlemler dengesi ve belirleyicileri: 1980-2005

Abstract

Son yıllarda özellikle gelişmekte olan ülkelerde en çok tartışılan konuların başında cari işlemler dengesi gelmektedir. Hem ödemeler dengesinin üç ana kaleminden biri olması, hem de dış borçların sürdürülebilirliği ve kısa vadeli sermaye hareketleri açısından önem taşıması nedeniyle, cari işlemler dengesi ekonominin en hassas ve önemli bileşenlerinden biridir.Gelişmekte olan ülkelerde ortaya çıkan ekonomik krizlerin sebepleri arasında gösterilen cari işlemler açığı olası krizlerin önlenmesi açısından da önemli bir gösterge olarak kabul edilmektedir. Büyük ve giderek artan cari işlemler açığı bir çok ülkede olası bir krizin nedeni olduğu ileri sürülmektedir. Türkiye'de de artan cari açık istikrar programının bir çıkmazı olarak kabul edilmektedir.Bu çalışmanın ilk bölümünde cari işlemler dengesi ile temel belirleyicileri arasındaki ilişki teorik olarak ele alınmıştır. Literatür çalışmalarının verildiği bölümde cari işlemler dengesi ile diğer ekonomik değişkenler arasındaki ilişkiler çeşitli ülke deneyimleri incelenmiştir. Son olarak çalışmada, 1980-2005 ve 1991:4-2005:4 dönemlerinde Türkiye'de cari işlemler dengesi ve belirleyicileri arasındaki ilişkiler ekonometrik yöntemlerle incelenmiştir Recently, current account balance becomes one of the most controversial topics in particular developing countries. Due to its major role in the sustainability of external debt and mobility of short-term capital flows, current account balance one of the three items in balance of payments is accepted as the most important and sensitive components of economy.Current account deficit often associated with economic crises in developing countries is mostly considered as an important indicator to prevent probable crises. Large and growing current account deficit in many developing countries are generally accepted as a possible cause of economic crises. Fast growing current account deficit in Turkey is considered as a dilemma of stabilization program.First part of this study theorically evaluates the relations between current account balance and its main determinants. In the literature review part, the relations of current account balance and other economic variables are being presented by various countries? experiences. Finally, during the periods of 1980-2005 and 1991:4-2005:4 in Turkey, econometric models are being applied to analyze the relations between current account balance and its determinants.