Türkiye için Fisher hipotezinin geçerliliğinin incelenmesi

Abstract

Ekonomi politikalarının en önemli araçlarından olan faiz oranı ve enflasyon oranı arasındaki ilişkinin ampirik olarak incelenmesi ilk olarak Irving Fisher (1930) tarafından gerçekleştirilmiş ve literatürde "Fisher Hipotezi" olarak adlandırılmıştır. Fisher hipotezine göre, uzun dönemde enflasyon oranında meydana gelen değişim nominal faiz oranını etkilemektedir. Bu çalışmada, enflasyon ve faiz oranı arasındaki ilişki, 2009:1-2017:10 dönemi aylık veri seti, Johansen eşbütünleşme, Saklı eşbütünleşme ve Simetrik ve Asimetrik nedensellik testleri yardımıyla incelenmiştir. Çalışmada kullanılan enflasyon ve faiz oranı değişkenleri Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Elektronik Veri Dağıtım Sistemi'nden temin edilmiştir. Johansen eşbütünleşme ve Saklı eşbütünleşme testinden elde edilen sonuçlara göre, değişkenler arasında eşbütünleşme ilişkisinin geçerli olmadığı tespit edilmiştir. Simetrik nedensellik testi sonucunda, üretici fiyat endeksi (ÜFE) ve tüketici fiyat endeksinden (TÜFE) faiz oranına doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi olduğu belirlenmiştir. Asimetrik nedensellik testi sonucunda da, ÜFE ve TÜFE'den faiz oranı değişkenine doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular Fisher hipotezinin Türkiye için geçerli olmadığını göstermektedir. Ancak simetrik ve asimetrik nedensellik testleri değişkenlerin kısa dönemde ilişkili olduğunu ifade etmektedir.

The emprical examination of the relationship between interest rate and inflation rate, one of the most important instruments of economic policies, was first carried out by Irwing Fisher (1930) and is called "Fisher Hypothesis" in the literature. According to Fisher hypothesis, the change in inflation rate effects the nominal interest rate in the long run. In this study, the relationship between inflation and interest rate was examined, 2009:1-2017:10 monthly data set with Johansen cointegration, Hidden cointegration and Symmetric and Asymmetric causality tests for Turkey. Inflation and interest rate variables used in the study are obtained from Central Bank of Turkey Republic (TCMB) Electronıc Data Distribution System. According to Johansen cointegration and Hidden cointegration tests, there is no cointegration relationship between variables. As a result of Symmetric causality test, there is a one-way causality relationship from producer price index (UFE) and comsumer price index (TUFE) to interest rate. As a result of Asymmetric causality test, there is a one-way causality relationship from UFE and TUFE to interest rate variable was determined. The findings indicate that the Fisher hypothesis hasn't applied to Turkey. But Symmetric and Asymmetric causality tests implies that the variables are related in the short-run.