Türkiye'de tasarruf-büyüme ilişkisinin Haavelmo hipotezi çerçevesinde incelenmesi

Abstract

Yatırımları finanse etmek için yurt içi tasarrufları yetersiz kalan gelişmekte olan ülkeler dış kaynaklara ihtiyaç duymaktadır. Bu kapsamda gelişmekte olan ülkelere yönelen sermaye hareketlerinin yurt içi kaynaklara eklemlenip yatırım ve teknolojik açığını kapatarak büyümeyi artıracağı ileri sürülmektedir. Bununla birlikte, sermaye girişlerinin ev sahibi ülkelerde yurt içi tasarrufları azaltarak, tüketimi artırarak, enflasyonist baskı oluşturarak, reel döviz kurununun değerlenmesine ve cari açığın artmasına neden olarak makroekonomik dengeleri bozduğu bilinmektedir. 1980'li yıllarda başlayan finansal küreselleşme olgusu 1990'lı yıllardan itibaren hız kazanmıştır. Finansal serbestleşme ile birlikte gelişmekte olan ülkelere yönelik sermaye akımlarının hacminde ve içeriğinde değişiklikler meydana gelmiştir. Türkiye ekonomisi, küresel finans piyasalarına 1989 yılında tamamen entegre olmuş ve Türkiye'ye yönelen sermaye hareketlerinin içeriği ve boyutları diğer gelişmekte olan ülke ekonomileriyle aynı doğrultuda değişmiştir. Yabancı sermayenin dünya ekonomisinin gelişiminde önemli bir paya sahip olması, sermaye girişlerinin makroekonomik göstergeler üzerindeki etkilerinin literatürde yoğun olarak araştırılmasına neden olmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye ekonomisine yönelik doğrudan ve dolaylı sermaye girişlerinin yurt içi tasarruflar üzerindeki etkileri Haavelmo hipotezi çerçevesinde ele alınmıştır. Haavelmo, gelişmekte olan ülkelere yönelik sermaye hareketlerinin fazla olmasının söz konusu ülkelerin yurt içi tasarruflarında azalmaya neden olabileceğini ileri sürmektedir. 1986-2015 dönemini kapsayan çalışmada, 3 farklı ekonometrik yöntemden yararlanılmıştır. İlk olarak, yurt içi tasarruflar ile sermaye girişleri arasındaki uzun dönemli ilişkinin incelenmesi için gecikmesi dağıtılmış regresyon modeli (ARDL) uygulanmıştır. İkinci olarak, ilgili değişkenler arasındaki dinamik ilişki Toda-Yamamoto nedensellik testi ve Hatemi-J asimetrik nedensellik testi ile araştırılmıştır. Son olarak, sermaye girişlerinin yurt içi tasarruflar üzerinde yarattığı etkiyi incelemek ve bu etkinin sermaye girişlerine yansıması hakkında daha fazla bilgi sahibi olabilmek amacıyla vektör otoregresif modelden (VAR) elde edilen simetrik ve asimetrik etki-tepki fonksiyonları ve varyans ayrıştırması metotlarından yararlanılmıştır.

Developing countries which have inadequate domestic savings to finance investments need to use external resources. In this context, it is expected that capital flows to developing countries will enhance the economic growth by closing the investment and technology gaps togetger with national resources. However, it is also known that capital flows will damage the macroeconomical balance by reducing the domestic savings, increasing consumption, making pression on inflation, increasing the value of real exchange rate and increasing the current account deficit of the receiving country. Financial liberalization which is emerged in 80's is gained speed in 90's. With the financial liberalization, the volume and content of the capital flows to developing countries are changed significantly. Turkish economy is integrated to global financial markets. Hence the volume and the content of the capital inflows to Turkey are also changed like other developing countries. Foreign capital is a significant part of the development of the world economy, thus the effects of capital inflows on the macroeconomic indicators investageted intensely in the literataure. In this study, the effects of direct and indirect capital inflows on the domestic savings within Haavelmo Hypothesis for Turkey is investigated. Haavelmo argues that domestic savings could be negative if the capital inflows is very large. The data used in the study cover period of 1986-2015. There are three different econometric methods in this study. First, long-term relationship between the domestic savings and capital inflows is estimated with the Autoregressive Distributed Lag (ARDL) model. Second, both Toda-Yamamoto causality test and Hatemi-J asymmetric causality test applied to determine dynamic relation between domestic savings and foreign capital. Finally, symmetric and asymmetric impulse-response function and variance decomposition methods are use in order to investigate the detailed effect of capital inflows on the domestic savings and reflection of this effect to capital inflows.