Türkiye'de illerin sosyoekonomik gelişmişlik düzeylerinin faktör analizi ve kümeleme analizi ile incelenmesi

Abstract

Türkiye'de iller sosyo-ekonomik gelişmişlik düzeyleri açısından önemli farklılıklar göstermektedir. Bu çalışmada, Türkiye'deki 81 ilin gelişmişlik düzeyleri tahmin edilme amacıyla yapılmıştır. Çalışmada, demografik, eğitim, sağlık, ekonomik ve tarım değişkenleri kullanılmıştır. Analizde kullanılan değişkenler Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) kuruluşu yayınlarından alınmıştır. Faktör analizi sonucunda, demografik ve sağlık göstergeleri, tarım göstergeleri, istihdam göstergeleri, ekonomi göstergeleri ve eğitim göstergeleri şeklinde isimlendirilen beş faktör elde edilmiştir. İllerin, elde edilen bu faktörlerdeki faktör yüklerine göre sosyal ve ekonomik gelişmişlik açısından yerleri belirlenmiştir. Kümeleme analizi sonucunda, iller üç gruba ayrılmıştır. Birbirine en çok benzeyen iller aynı grup içersinde yer almıştır. Birinci grup en gelişmiş illeri, ikinci grup gelişmiş illeri ve üçüncü grupta gelişmemiş illeri göstermektedir. Bu bağlamda birinci grupta sadece İstanbul ili, ikinci grupta İzmir, Ankara, Kocaeli ve Bursa illeri ve diğer 76 ilde üçüncü grupta yer almaktadır.