Giresun ve Trabzon illeri balıkçılarının meslek folkloru

Abstract

Doğu Karadeniz Bölgesinde deniz avcılığı etrafında oluşan zengin sözlü kültür mirasının önemli temsil alanlarından Giresun ve Trabzon illeri balıkçılarının meslekî kültürleri odağında, gözlem ve derinlemesine mülakat gibi alan araştırma yöntemleri kullanılarak hazırlanan bu çalışma, dört bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde, kültür bilimlerinin halk ve halk grupları kavramlarına bakışları, meslek gruplarına uzanan bir derinlikte tartışılmış; ayrıca meslek folkloru kavramı, bu araştırma kolunun kapsamı ve araştırmalar tarihi içindeki yeri hakkında bilgiler verilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde, öncelikle yöre balıkçılarının tarlaları olarak algıladıkları Karadeniz, sonrasında da Giresun ve Trabzon illerinde balıkçılık ekseninde oluşan kültür bölgeleri hakkında bilgi ve izlenimlere yer verilmiştir. Giresun ve Trabzon yöreleri balıkçılarının iç içe geçmiş sosyal ve meslekî hayatları bağlamında statü ve hiyerarşiye dönük özellikleri, meslek hukukları, aile yapıları, gündelik hayatları, çoğunluğu geleneksel nitelik taşıyan avcılık biçimleri ve av araçları ile meslekî kültürün aktarımına imkân tanıyan eski ve yeni aktarım ortamları gibi konular çalışmanın üçüncü bölümünde detaylı bir biçimde değerlendirilmiştir. Çalışmanın son bölümünde, balıkçılık etrafında şekillenen geleneksel dünya görüşünün izlerini taşıyan meslekî inanışlar ve uygulamalar, balıkçıların geleneksel ekolojik bilgileri ile geliştirdikleri takvim ve meteoroloji bilgileri, yöre insanının ve bu bağlamda balıkçı ailelerinin deniz mahsulleri ile gerçekleştirdikleri sağaltma uygulamaları, ad folklorunun zengin meslekî temsilleri, meslek argosu, sözsüz iletişim teknikleri ile söylemelik, anlatmalık ve göstermelik karakterli halk edebiyatı ürünleri incelenmiştir. Çalışmanın sonunda meslekî kültüre dönük sonuç niteliği taşıyan değerlendirmelere yer verilmiş; yöre balıkçılarının meslekî kültürlerinin zaman seyri içindeki nitelikleri değerlendirilmiş ve karar alıcılara dönük öneriler ortaya konulmuştur.

This study which was prepared by using research methods such as observation and in-depth interview etc. consists of four chapters, on the focus of occupational cultures of fishermen of Giresun and Trabzon cities among which are significant representation areas of rich oral culture heritage occurring around the sea hunting in East Blacksea Region. In first chapter, outlooks of culture sciences on folk and folk groups were discussed in a depth into which extends the occupation groups; in addition, information about concept of occupational folklore, the scope of this research branch, and its place within the researches history were given. In second chapter of the study, we included information and impressions about at first Blacksea that are perceived as their infields by the vicinity fishermen, and later on culture regions occurring on the axis of fishery in Giresun and Trabzon cities. Issues such as; status- and hierarchy-directed features of fishermen of Giresun and Trabzon vicinities in the context of their nested social and occupational lifes; their occupational friendships; family structures; daily routines; fishery types of which majority bears traditional character; and fishing gears and old and new transmission milieus which enable occupational culture to transfer etc. were evaluated in detail in third chapter of the study. In final chapter of the study, we investigated occupational believes and practices carrying traces of traditional world-view which takes shape around the fishery, calendar and meteorology information which fishermen develop by their traditional ecological information, remedy practices which are carried out by the vicinity people and fishermen families in this context by sea foods, rich occupational representations of the naming folklore, jargon, non-verbal communication techniques, and folk literature works which are of character for saying, telling and showing. At the end of the study, we included evaluations which carry the result character towards which directed occupational culture; evaluated characters of occupational cultures of the vicinity fishermen within the course of time, and put forward suggestions aiming at decision makers.