Kazan-Tatar Türkçesinde birleşik fiiller

Abstract

Türkçe, dünya üzerinde en yaygın şekilde kullanılan beşinci dildir. Yayıldığı coğrafî alan itibarı ile de birinci sırada yer almaktadır. Bu kadar geniş bir coğrafyaya yayılan Türk dili zaman içinde değişmiş, değişik safhalardan geçmiş, kendisinden lehçeler ve şiveler ortaya çıkan bir ana dil hüviyeti kazanmıştır. Kazan-Tatar Türkçesi; Başkurt, Karay, Karaçay-Balkar, Kumuk; Nogay, Kazak, Karakalpak ve Kırgız Türkçeleri ile birlikte Türkçenin Kıpçak koluna, yani Kuzey-Batı grubuna girmektedir. Kazan-Tatar Türkçesinde Birleşik Fiiller adlı bu çalışma giriş, iki ana bölüm, sonuç, sözlük ve kaynaklar kısımlarından oluşmaktadır. Giriş bölümünde çalışmaya esas olan eserler kısaca tanıtılmış, birleşik fiiller hakkında genel değerlendirmelerde bulunulmuştur. Çalışmanın birinci bölümünde Tatarlar ve Tatar Türkçesinin tarihî gelişimi hakkında genel bilgiler verilmiştir. Tatarca-Türkçe Sözlük'ten alınan birleşik fiiller yapı bakımından ele alınıp incelenmiş ve tasnif edilmiştir. Bu birleşik fiiller alıntı kelimeler yönünden incelenmiş ve konu ile ilgili, alıntı kelimelerle kurulu birleşik fiilleri gösteren bir liste verilmiştir. Daha sonra Kazan-Tatar Türkçesindeki yardımcı fiiller kullanılışları yönünden incelenmiş, Türkiye Türkçesinde olduğu gibi Tatar Türkçesinde de yardımcı fiillerin kendi anlamları dışında, başka bir yardımcı fiilin anlamıyla kullanıldıkları görülmüştür. Bu şekilde kullanılan yardımcı fiillerle ilgili örnekler de sözlükten seçilmiş ve tasnif edilerek bu başlığın altına konulmuştur. Tezin sözlük kısmı, Tatarca-Türkçe Sözlük'ten tespit edilen birleşik fiillerin tamamını içermektedir. Böylece tezde geçen birleşik fiillerin anlamları verilerek çalışmaya açıklık kazandırılmak istenmiştir. Sonuç bölümünde bu tezde yer alan çalışmanın tamamı ele alınmış ve ulaşılan sonuçlar yorumlanmaya çalışılmıştır. Kullanılan ve yararlanılan eserler kaynaklar bölümünde yer almaktadır. Turkish is the fifth widespread spoken language all over the world. If considered as geographically it?s the first in the world . The Turkish Language spread out such a wide geography changed with time, had different phases , became a mother language which different dialects and accents sprang from itself. The Kazan-Tatar Language; with Başkurt, Karay, Karaçay, Balkar, Kumuk, Nogay, Kazakh, Karakalpak, and Kirghiz Turkish belongs to the Kipchak branch of the Turkish Language that is to say North-West group. The study called The Compound Verbs in Kazan-Tatar Language is composed of input, two main parts, conclusion, dictionary and bibliography parts . Compound verbs were evaluated generally and the basic works were introduced briefly in the input part. General information about Tatars and the historical development of the Tatar Language has been given in the first part of the study. The research part is composed of four main titles . First of all compound verbs determined before were studied and classified structurally. Then the compound verbs were studied according to the use of quotation and a list which shows the compound verbs established with quoted words was given related to this item. The auxiliary verbs in the Tatar Language were studied according to their usage in the third part, it is stated that the auxiliary verbs were used out of their meanings with different meanings in the Tatar Language just like in the Turkish Language. Such kinds of examples of auxiliary verbs were selected from the dictionary were classified and stated under this title. A little compound verbs which includes the whole compound verbs takes place Tatar to Turkish dictionary is put in the dictionary part of the thesis both to give the meanings of the compound verbs in the thesis and to make things easier for the users. In the conclusion part the whole study is taken up in the thesis and results are tried to be interpreted . The works which are used and utilized take place in the bibliography part.