Nilüfer mecmuası: İnceleme, tahlili fihrist bazı metinler

Abstract

Türkiye'deki dergicilik faaliyetlerinin özellikle II. Meşrutiyet (1908) öncesinde Anadolu'da nasıl başlayıp geliştiğini, ilk derginin ne zaman ve hangi Anadolu ilinde çıkarıldığını ortaya koymak amacıyla Nilüfer (1887-1891) dergisi üzerinde çalışma amaçlandı. Çalışma, Önsöz dışında üç alt başlık altında toplanan Giriş (İlk Türkçe Mecmualar, Taşra Dergiciliği ve Nilüfer, Feraizcizade Mehmet Şâkir), Tahlili Fihrist ve bazı Seçme! M erinlerin günümüz harflerine aktarıldığı bölümlerle, Sonuç ve Kaynakça'dan oluşmaktadır. Giriş bölümünde önce Türkiye'de çıkarılan bir dönem Türkçe mecmualara değinilerek bunlardan özellikle Türk Edebiyatı 'nda iz bırakanlar ve tezin konusu olan Nilüfer dergisinin çıkarıldığı dönem (1887- 1891) 'deki bazı önemli dergilere, Taşra Mecmuaları ve Nilüfer'e değinilmiştir. Giriş bölümünde son olarak Nilüfer dergisinin sahibi Feraizcizade Mehmet Şâkir tanıtılmaktadır. Türk Edebiyatı'nda pek tanınmayan Mehmet Şâkir'in aslında II. Meşrutiyet öncesi dönemde önemli tiyatro yazarları arasında yer aldığı ve Türk dili üzerinde çalışmalar yapan dikkate değer bir isim olduğu aydınlığa kavuşmuştur. Bu çalışmada görüldü ki taşra, dergicilik faaliyetleri yönünden İstanbul kadar olmasa bile hatırı sayılır hamlelerde bulunmuş, Tanzimat'ın ilanından sonra yenilikleri izleme konusunda İstanbul'u yalnız bırakmamıştır. İzmir ve Bursa belki de İstanbul'a yakın olmaları sebebiyle taşraya öncülük etmiş, yeniliklerde başı çekmiştir. İlk derginin İzmir'de çıkarılmış olması (1882) bu ilin kültürel yönden Anadolu illeri arasında önemini vurgular. Fakat Nevruz, çok kısa denilebilecek bir sûre için yaynhn/nifJ-ıı* (1882). İzmir, vnNevruz'dan sonra dergicilik faaliyetlerine epey bir süre ara verirken Bursa, bu dönemde uzun soluklu iki dergiyi peş peşe çıkarır. Nilüfer (1887-1891), Fevâıd (1888-1896). Bu açıdan Bursa taşrada dergicilik faaliyetleri yönünden İzmir'den daha köklü ve sağlam temellere sahiptir. Nilüfer dergisinin kalabalık sayılabilecek (82) yazar kadrosuna sahip olduğu ve bunların çoğunluğu taşradaki yazarlardan oluştuğu görüldü. Bunun yanında İstanbul'dan yazan yazarların sayısı da az değildir. Nilüfer dergisi "ifrat ve tefritten uzak" bir dini anlayış benimseyen, dönemin padişahı Sultan II. Abdülhamid'le barışık yaşamaya gayret sarf eden bir görüşe sahiptir. Bursa ilinin ilk dergisi olan Nilüfer, aynı zamanda Anadolu coğrafyasında çıkarılan ikinci dergidir. 1882 yılında 10 sayı çıkarılan Nevruz dergisi bir yana bırakılırsa Nilüfer (1887-1891) Anadolu coğrafyasında çıkarılan uzun süreli ve geniş okuyucu kitlesine sahip ilk dergidir. In order to find out how the activities of publishing magazine or periodical have started in Turkey particulary in Anatolia before Meşrutiyet (1908); When and in Which city of Anatolia the first periodical has been published, the study began to work on the journal of Nilüfer (1887-1891). The study consists of a foreword; an introduction including the first Turkish journals, the publishing activites in the provinces and Nilüfer, Feraizcizade Mehmet Şâkir; indext and some selected texts written in new Turkish alphabet; conclusions and references. In the intrduction part, it has been dealt with the first Turkish journals which had an impact on Turkish literature. Besides this Nilüfer has been examined with its counter parts published in the provinces out side Istanbul between 1887 and 1891. Also, the life of Feraizcizade Mehmet Şâkir who was the owner of Nilüfer took place in the introduction part with his writings effected on Turkish literature particulary on the first Turkish theater. This study has shown that the provinces out side Istanbul made substantial enterprise on the activities of publishing magazine or periodical, Such as Izmir and Bursa supported Istanbul for innovations proposed by Tanzimat. The first Journal Nevruz had been published in Izmir. This indicates culturel developments in Izmir. But Nevruz continmed in a short period of time. No any journal had been published after Nevruz in Izmir. At the same time in Bursa, there were two journals continuld long time couparing, Nevruz. For example, Nilüfer (1887-1891) and Fevaid (1888-1896). In this perspective it can be said that bursa was more advanced than Izmar in that case. rxNilüfer had a large editional board (82 authers) and while some of them were from Istanbul magority of them were from provinces. Nilüfer was not an extremist journal, it had a moderate religious perspective and tried to compromise with the policies of Abdulhamid II. As a first journal of Bursa, Nilüfer was one of two journals publishing in Anatolia at that time. It continued between (1887 and 1891) and had large scale of readr.