Trabzon'da dernekleşme süreci (1919-1950)

Abstract

Bu tezin amacı, Trabzon'da kurulan dernekleri; kökenleri, oluşum süreçleri, faaliyetleri, aktörleri gibi unsurlarıyla ortaya koymaktır. Bu şekilde, elde edilecek verilerin, yapılan çıkarımların bundan sonraki çalışmalara kaynak teşkil etmesi, mukayese imkânı sağlaması ve tamamlayıcı olması hedeflenmektedir. Bu çalışma özünde Trabzon'un 1919-1950 yılları arasındaki dernekleşme faaliyetlerini konu edinmekle birlikte, Cumhuriyet tarihinin, kuruluş sürecinin, Osmanlı-Türk modernleşmesinin ve Türkiye'de sivil toplumun gelişiminin taşradan bir kesitini ortaya koymaktadır. Beş bölümden oluşan bu çalışmanın giriş kısmında öncelikle faydalanılan kaynakların tanıtımı yapılmıştır. Birinci bölümde tarihsel süreçte sivil toplumun oluşumu, kavramsal ve hukukî çerçevesi dernekler bağlamında ele alınmıştır. Ayrıca Osmanlı'dan Cumhuriyet'e dernekleşmenin aşamaları irdelenmiştir. İkinci bölümde sosyal yardım, dayanışma, sağlık, geliştirme ve güzelleştirme dernekleri hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde eğitim, kültür, sosyal ve siyasî amaçlı dernekler yer almaktadır. Dördüncü bölümde meslekî dernekler, esnaf dernekleri, ticaret, ekonomi ve tarım amaçlı dernekler üzerinde durulmuştur. Beşinci bölümde spor derneklerine değinilmiştir.

The purpose of this thesis is to put forward associations in Trabzon, together with their roots, formation processes, activities, actors. In this way, it is targeted for data to be obtained, inferences to be made to constitute a base for studies ahead, to provide comparison opportunity and to be complementary. Not only does this study fundamentally mention association activities in Trabzon between 1919 and 1950 but also puts forward a section of foundation course of Republican history, Ottoman-Turkish Modernization and development of civil society in Turkey from the country. In the introduction section of the study, which is comprised of 5 sections, firstly descriptions of references were made. In the first section, formation of civil society during the historical course, its conceptual and legal framework has been handled within the context of associations. In addition, stages of association from Ottoman to the Republic were examined. In the second section, information about social aid, solidarity, health, development and beautification associations was given. In the third section are associations with education, culture, social and political purposes. In the fourth section, occupational associations, craftsman associations, associations with trade, economy and agricultural purposes were focused. In the fifth section sports associations were mentioned.