11 numaralı Ermeni berat defterinin değerlendirilmesi ve transkripsiyonu (1911-1916)

Abstract

Bu çalışmada, 1911 ve 1916 yıllarını kapsayan 11 Numaralı Ermeni Berat Defteri'nin transkripsiyonu yapılarak XX. yüzyıl başlarında Osmanlı Devleti'ndeki Ermeni Kilise yapısının, yöneticilerinin ve devletle olan münasebetleri üzerine bir değerlendirme amaçlanmıştır. Yapılmış olan tez çalışması iki ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde konu bütünlüğünü oluşturabilmek adına öncelikle Ermenilerin kökenine değinilerek devamında ise Hıristiyanlık öncesi ve sonrası Ermeni tarihinden bahsedilmiştir. Ermenilerin Osmanlı Devleti'nden önceki yaşamış oldukları tarihsel serüvene dikkat çekilmiş, imparatorluğun hâkimiyeti altına girmiş oldukları süreçten itibaren Ermeni Patrikliği'nin kuruluşuyla birlikte zaman içerisinde dini ve hukuki özgürlük alanlarının gelişimi anlatılmıştır. Tezimizin ikinci bölümünde ise, çalışmamıza ismini veren 11 Numaralı Berat Defteri'nin değerlendirilmesine yer verilmiştir. Defterin kapsamış olduğu dönemler arasındaki patriklik, taşradaki yönetim merkezleri olan murahhasalıkların iç işleyişleri, yetkileri, tayin ve istifa hususlarına değinilmiştir. Aynı zamanda defterin içeriğinde yer alan 1916 senesinde ilan edilen Ermeni Katogigosluk ve Patriklik Nizamnamesinin ilan süreci ve maddelerinin içerdiği konular hususunda değerlendirmelerde bulunulmuştur. Aynı zamanda çalışmamızın bu bölümünde ekler kısmında ise Berat Defterinin transkripsiyon edilmiş hali ve defterin Osmanlıca şeklindeki ana haline yer verilmiştir. In this study, it was aimed to evaluate the Armenian Church's structure, the administrators and the relations with the government in the Ottoman Empire in the early 20th century by transcribing the Berat Register Numbered 11 dated 1911 and 1916. The thesis consists of two main parts. In the first part, in order to establish the integrity of the text, firstly the Armenian history was mentioned and the Armenian history before and after the Christian period was mentioned. The historical adventure of the Armenians before the Ottoman Empire was highlighted. After the establishment of the Armenian patriarchate under the ruling of the Ottoman Empire, the development of religious and juridical freedom areas has been explained. In the second part of the thesis, the evaluation of the Berat Register Numbered 11 which gives the name to our study, is mentioned. The Patriarchy between the periods and the internal affairs, authorizations, appointments and resignations of the executive offices in the provincial administrations covered by the Register. At the same time, the process of proclamation of the Armenian Cathogicos and Patriarchate Regulations, which were announced in 1916, were discussed. In the appendix, the transcription of the Berat Register and the Ottoman text of the register are given.