Ebubekir Bin Behrâm ed-Dımaşkî'nin El-Fethu'r-Rahmânî fî Tarz-ı Devlet-i Osmanî Adlı Eserinin Değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmada Ebubekir bin Behram tarafından yazılmış olan El-Fethu'r-rahmânî fî Tarz-ı Devlet-i Osmanî adlı eseri değerlendirilerek Osmanlı tarihi ve coğrafyası hakkında yapılacak çalışmalara katkı sağlamak amaçlanmıştır. XVII. yüzyılda yaşamış Ebubekir bin Behram özellikle coğrafya alanında yaptığı başarılı çalışmalarından dolayı Coğrafyacı Ebubekir olarak tanınmaktadır. Ebubekir bin Behram, asıl görevi olan müderrisliğin dışında, kadılık ve devlet kademelerinde çeşitli görevlerde bulunmuş böylece idârî konularda da büyük bir bilgi birikimi elde etmiştir. Özellikle coğrafya alanında eserler veren Ebubekir bin Behram'ın tarih alanında yazdığını bildiğimiz tek eseri ise Fethu'r-rahmânî'dir. Fethu'r-rahmânî okunaklı bir nesihle yazılmış bir eser olup giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Eserin giriş bölümü devrin diğer eserlerinde olduğu gibi hamd ve dua kısımları ile müellif ve eseri hakkında kısa bilgiler içermektedir. Eserin ilk bölümünde ise Osmanlı Devleti'nin idârî ve askerî teşkîlâtı ile saray teşrîfâtı hakkında detaylı bilgiler bulunmaktadır. Bu bölümün sonunda ise Osmanlı Devleti'nin karada ve denizde kazandığı 8 önemli savaştan kısaca bahsedilmektedir. İlk bölüm toplam 41 varak olup 11 fasıldan oluşmaktadır. Eserin ikinci bölümünde ise Osmanlı Devleti'nin ihtivâ ettiği coğrafyada bulunan eyâletler hakkında çeşitli bilgiler yer almaktadır. Ebubekir bin Behram bu bölümde Osmanlı Devleti'ne bağlı eyâletleri fasıllar halinde açıklarken eyâletlerin önemli sancak, kaza, nahiye ve karye gibi önemli yerleşim birimlerinden de kısaca bahsetmektedir. Eserde bölgede bulunan önemli tarihî mekânlar, köprü ve liman gibi stratejik öneme sahip noktalar ile bölgede yaşayan halkın yaşantısı, inanışı, kültürü ve ekonomik uğraşı gibi çeşitli konular hakkında da bilgiler verilmektedir. Ebubekir bin Behram eserinde ilgi çekici tarihî olayların yanısıra halk arasında bilinen efsane, masal gibi doğaüstü olaylara da yer vererek okuyucunun ilgisini çekmeye çalışmaktadır. İkinci bölüm toplam 91 sayfa olup 64 fasıldan oluşmaktadır. This study is aimed to contribute to the studies about Ottoman history and geography by evaluating the work of El-Fethu'r-rahmânî fî Tarz-ı Devlet-i Osmanî, written by Ebubekir bin Behram. Ebubekir bin Behram is known as Geographer Ebubekir, especially for his successful works in the field of geography in the seventeenth century. Ebubekir bin Behram in addition to his main duty as a professor, held various positions in the kadi and state levels, thus gaining a great accumulation of knowledge in administrative matters. He wrote some works in the field of geography, and also his works of Fethu'r-rahmânî is in the field of history. Fethu'r-rahmânî is written in a legible generation and consists of an introduction and two main sections. As in the other works of the period, the introduction part of the work contains brief information about praise and prayer parts and the author and his work. In the first part of the work, there is detailed information about the administrative and military organization of the Ottoman Empire and the palace protocols. At the end of this section, 8 important battles won by the Ottoman Empire on land and at sea are briefly mentioned. The first part is a total of 41 pages and consists of 11 chapters. In the second part of the work, there are various knowledges about the provinces in the geography of the Ottoman Empire. In this section, Ebubekir bin Behram describes the provinces of the Ottoman Empire in chapters and briefly mentions the important settlements of the provinces, such as the province, district, township and village. In this part are also given information; important historical places in the region, strategically important points such as bridges and harbours, as well as life, belief, culture and economic activities of the people living in the region. In addition to interesting historical events, Ebubekir bin Behram tries to attract the reader's attention by including supernatural events such as legends and fairy tales known among the people. The second part is a total of 91 pages and consists of 64 chapters.