1966 yılı cumhurbaşkanlığı seçim süreci ve Cevdet Sunay`ın Cumhurbaşkanlığı Döneminde Türkiye`nin iç ve dış politik gelişmeleri: 1966-1973

Abstract

Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin 5. Cumhurbaşkanı olarak görev yapan Cevdet Sunay, hayatının daha önceki evrelerinde Türk Silahlı Kuvvetleri'nin çeşitli kademelerinde başarılı görevlerde bulunmuştur. Cumhuriyet tarihimizde Genelkurmay Başkanlığından Cumhurbaşkanlığına seçilen ilk kişidir. Bu durum hem kendisinin seçilme sürecinde hem de görev süresinin dolmasından sonra Cumhurbaşkanlığına giden yolun Genelkurmay Başkanhğı'ndan geçtiği/geçeceği tartışmalarına sebebiyet vermiştir. Cevdet Sunay, 1961 Anayasası'nın yaratmış olduğu çift meclisli parlamentosundan dönemin iki büyük partisi AP ve CHP'nin uzlaşmasıyla seçilmiştir. Bu uzlaşı Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel'in hastalığı sebebiyle görevini yapamaz duruma gelmesi üzerine devleti başsız bırakmama ve devlet başkanlığı krizi yaratmama hassasiyetinden kaynağını almaktaydı. Ulusal iradenin bu tercihi içte ve dışta olumlu tepkiler almıştır. Cevdet Sunay Cumhurbaşkanlığı döneminde sergilemiş olduğu uzlaşmacı, partiler üstü ve tarafsız tutumuyla dikkat çekmiştir. Cevdet Sunay'ın sergilediği ılımlı tavır ve yaklaşımlar, iç siyasi gelişmelerin yoğunlaştığı, ideolojik gerilimlerin belirginleştiği ve öğrenci olaylarının baş gösterdiği bir dönemde Türk devletinin dirlik ve düzeninin korunmasında büyük önem arz etmektedir. Dış politikada, ulusal basın tarafindan 15 Ocak 1966 tarihinde kamuoyuna açıklanan Johnson mektubuyla gerginleşen Türk-Amerikan ilişkilerinin yeniden iyileştirilmesinde olduğu kadar Sovyetler Birliği ve Ortadoğu ülkeleriyle yapıcı, güven artırıcı ve işbirliğine dönük bir süreci başlatan Cevdet Sunay, böylelikle dış siyasette de iç siyasette olduğu gibi olumlu etkilerini göstermiştir. Cevdet Sunay was the fifth president of Turkish Republic. Before his presidecy he worked in Turkish Army successfuly. He was also first person who was choosen as president while he was the head of Turkish Armed Forces. This situation, while he was president and after his term, created an argument that the way for precidency will or should pass from the rank of the head of General Staff. Cevdet Sunay was choosen president in the dual parliament which was created by 1961 Constitution. His election was succeeded by the concencus of two parties; Justice Party and the Republican People's Party. The reason of the concensus was the illness of president Cemal Gürsel who was unable to do his presidency. The parties agreed on the basis that the state should not be left without a president and there should not be a crisis about presidency in the cowntry. This decision took good response in and outside Turkey. During his presidency, Cevdet Sunay pursued a policy of consensus, he stayed neutral and above all parties. His soft approach to all parties was very important especially during political crisis and student movements. This was good to protect the order and the national unity of Turkish Republic. In terms of Turkish foreign policy he was successful in repearing Turkish-American relations which got worst after the explenation of Jonson's letter by the national presson January 1966. He was also successful in developing good relations with Soviet Union and Middle East countries. In this way he could develop nice relations in internal and external policy.