Uludağ göknarı (Abies nordmanniana subsp. bornmülleriana Mattf.) populasyonlarında genetik çeşitliliğin yapılanması

Abstract

Genetik çeşitlilik; bir türün gen havuzundaki kalıtsal bilgilerin zenginliğidir. Tür içi genetik çeşitliliğin yüksekliği, değişen çevre şartlarına uyum açısından bir güvencedir, türün adaptasyon potansiyelini belirler ve ekosistem stabilitesinin önemli bir parçasıdır. Genetik çeşitlilik, aynı zamanda ıslah çalışmaları için şekillenecek bir hammaddedir. Bu nedenle, genetik çeşitlilik ile ilgili araştırmalar, orman ağaçları ıslahı programlarında öncelikli çalışma konuları arasındadır. Ancak Uludağ Göknarı hakkında bu güne kadar yapılmış az sayıda çalışma bulunmakta olup, türün tüm yayılış alanını kapsayacak ve bundan sonra yapılacak araştırmalara altlık oluşturacak düzeyde kapsamlı bir çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışmada Uludağ Göknarında genetik çeşitliliğin morfolojik karakterlere dayalı olarak belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma ile Uludağ göknarının tohum, fidecik ve fidan özellikleri popülasyonlar arası düzeyde belirlenmiş, böylece bu türün genetik çeşitliliğin yapılanması, temel morfolojik özellikleri, coğrafi varyasyonları ve optimal yayılış alanları ile ekstrem yayılış alanlarında yetişen bireyler arasındaki morfolojik farklılıklar ortaya konulmuştur. Elde edilen verilerle, SPSS istatistik programı ile varyans analizi yapılarak, gerek tohum gerekse fidana ilişkin ölçülen karakterler bakımından populasyonlar arasında genetik varyasyonların olduğu belirlenmiştir. Korelasyon analizi ile karakterler arasında anlamlı ilişkilerin olduğu belirlenmiştir. Bunun yanında faktör analizi ile belirlenen varyasyonun, daha az değişken kullanılarak ortaya koyulma imkanları, penrose analizi ile populasyonların birbirine olan mesafe değerleri tespit edilmiştir.