Doğu Karadeniz bölgesi bazı akçaağaç türlerinin (Acer trautvetteri Medvedev ve Acer cappadocicum Gleditsch) tohumla üretilmesi üzerine teknolojik araştırmalar

Abstract

Çalışma kapsamında, Doğu Karadeniz Bölgesinde doğal olarak yayılış gösteren iki önemli Akçaağaç türünün (Acer trautvetteri ve Acer cappadocicum) tohumlarının çimlenme engelinin giderilmesi ve bazı tohum özelliklerinin belirlenmesiyle ilgili araştırmalar yapılmıştır. Bu amaçla, bu türlerin yörede toplu olarak bulunduğu yerler tespit edilerek 2006, 2007 ve 2008 yıllarında 15 gün arayla 2-3 farklı zamanda her iki türden tohum toplanmıştır. Toplanan tohumların; eni, boyu, kalınlığı, 1000 tane ağırlığı ve tetrazolium yöntemine göre canlılık yüzdeleri her yıl ve her toplama zamanı için ayrı ayrı belirlenmiştir.Her iki türün tohumları çimlenme engelinin giderilmesi için suda bekletme, katlama ve GA3 işlemlerine tabi tutularak, farklı sıcaklıklardaki çimlendirme dolabında, sera ve açık alanda çimlendirme denemelerine alınmıştır. Ayrıca tohumlar hiç bir işleme tabi tutulmadan toplanır toplanmaz sonbaharda açık alana ekilmiştir.Yapılan çalışmalar sonucunda, her iki Akçaağacın tohumunda da fizyolojik dormansinin bulunduğu ve bunun da ancak katlama işlemiyle ortadan kalkabileceği belirlenmiştir. En yüksek çimlenme yüzdesi her iki türde de 8 hafta katlamaya alınarak, serada erken ilkbaharda ekilen tohumlarda elde edilmiştir (Acer cappadocicum % 97, Acer trautvetteri % 81). Çimlendirme dolabında çimlendirilen her iki türün tohumları için optimum çimlenme sıcaklığı +5 0C olarak bulunmuştur. Çimlendirme dolabında en yüksek çimlenme yüzdesi (Acer trautvetteri % 66, Acer cappadocicum % 62) 8 hafta katlamaya alındıktan sonra GA3 ile işleme alınarak çimlendirilen tohumlarda elde edilmiştir. Açık alanda ise en yüksek çimlenme yüzdesi (Acer trautvetteri % 74, Acer cappadocicum % 81) 8 hafta katlamaya alınarak erken ilkbaharda ekilen tohumlarda tespit edilmiştir.Toplanan tohumlar 3 yıl saklanarak, saklama töleransları belirlenmeye çalışılmıştır. Her iki türün de çimlenme yüzdeleri istatistiksel olarak düşmesine rağmen, yaklaşık % 10 nemde 3 yıl canlılıklarını kaybetmeden saklanabildikleri, ayrıca Acer cappadocicum'un saklama töleransının Acer trautvetteri'ye göre daha iyi olduğu ortaya çıkmıştır.