Özet:
Ormancılıkta odun hammaddesi taşıması bölmeden çıkarma ve ana taşıma operasyonlarından oluşur. Bu operasyonlarda ortalama birim taşıma maliyetleri oldukça yüksektir. Maliyetleri azaltmanın bir çok çözüm yolları olup bunlar arasından optimizasyon, en etkili olanlarındandır.Bu çalışmada, orman yol ağı üzerinde odun hammaddesi taşıma modeli ve çözüm yöntemi geliştirilmiştir. Odun hammaddesi taşımasına yönelik yıllık taşıma modeli, işletme şefliği bazında ve üretimin yoğun olduğu bölmelerde, çeşitli standartlardaki odun hammaddesinin rampalardan ana depolara taşıma maliyetlerinin minimize edilmesini ve taşıma ağlarının tasarımını kapsayacak şekilde oluşturulması amaçlanmıştır. Bu amaç için teknik, topoğrafik, ekonomik kriterlere uygun bir modelleme stratejisi hedeflenmiştir. Optimizasyon çalışmasında, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) yardımıyla alana ilişkin konumsal veri tabanı kurulmuştur. Modelin çözümü için meta-sezgisel teknikler arasında yer alan Tavlama Benzetimi (TB) algoritması ve Ağ Analizi kullanılmıştır. Bu amaçla araştırma alanına ait topoğrafya, meşcere, depo satış fiyatları, işgücü, taşıma ve yükleme işleri verileri kullanılmıştır. Bu veriler ışığında oluşturulan modellerle; çeşitli standarttaki odun hammaddesi, rampalar ve depolar dikkate alınarak taşıma maliyetlerini en aza indiren güzergâhın araştırılması ve kamyonla taşıma giderleri ile odun hammaddesinin depo satış fiyatları dikkate alınarak net kârı en yüksek olan güzergâhların seçilebilmesini gerçekleştirecek problemin çözümü optimize edilmiştir. Modeli daha iyi açıklayabilmek için çalışmaya bir deney tasarımı ve analizi uygulanmıştır. Deney tasarımı yapılırken ele alınan faktörlerin, uygulanan faktörlerin, TB algoritmasının performansı üzerinde etkin olup olmadığını belirlemek için çok yönlü varyans analizi kullanılmış ve bu faktörler için dikkate alınan düzeyler arasında anlamlı bir farklılığın olup olmadığı Duncan çoklu aralık testi ile değerlendirilmiştir. Araştırma alanında taşıma modelinin kullanılmasıyla yıllık taşıma maliyetlerinde % 14,45 tasarruf sağlanabileceği sonucuna varılmıştır. Taşımanın planlanması çalışmalarında CBS, Ağ Analizi, TB ve İstatistik yöntemlerin kullanılması ile iş gücü, zaman ve maliyet açısından önemli derecede tasarruflar sağlamıştır.
