Özet:
Bu çalışmada, Doğu Karadeniz Bölümünde saf doğu kayını ormanlarının boy gelişimi ile bazı toprak ve yeryüzü şekli özellikleri arasındaki ilişkiler saptanmaya çalışılmıştır. Bu amaçla, Ordu-Akkuş, Trabzon-Rize ve Artvin yörelerindeki ormanlarda 91 adet örnek alan alınmıştır. Alman her bir örnek alanda toprak çukurları açılmış, yerel konum özellikleri belirlenmiş ve örnek alandaki bitkilerin örtme dereceleri belirlenmiştir. Açılan toprak çukurlarından 399 adet toprak örneği alınmıştır. Alman toprak örnekleri üzerinde kum (%), toz (%), kil (%), taşlılık (%), ince kısım miktarı (%), pH, birim hacimdeki toprak ağırlığı, faydalanılabilir su kapasitesi (fsk), organik madde miktarı ve bitki besin elementleri (Ca"^' Mg*4*, Na+, K4) belirlenmiştir. Ayrıca her bir örnek alan için 100 yaşındaki üst boy bonitet endeksi (Verimlilik göstergesi) (BE=VG) hesaplanmıştır. Saf doğu kayını ormanlarının 100 yaşındaki üst boyu ile toprak özellikleri ve konum etmenleri arasındaki ilişkiler istatistiksel olarak ortaya konulmuştur. Buna göre, Akkuş yöresinde doğu kayınının verimliliği ile arazinin eğimi, topraktaki toz oram, mutlak toprak derinliği ve B katmanının kalınlığı arasında pozitif, topraktaki kum oram arasında negatif ilişki bulunmuştur. Trabzon-Rize yöresinde, verimlilik ile yükselti, topraktaki toz ve kil oram, toprağın pH'sı (n KC1) arasında pozitif, toprağın taşlılığı, arazinin eğimi, bakısı ve topraktaki kum oram arasında negatif ilişki belirlenmiştir. Artvin yöresinde ise, verimlilik ile Ah katmanının organik madde miktarı, toprağın taşlılığı ve humus formu arasında negatif, ince toprak miktarı ve Ah katmanının kalınlığı arasında pozitif ilişki bulunmuştur. Üç araştırma yöresine ilişkin sonuçlar birlikte sorgulandığında ise örnek alanlarının verimlilik indeksi ile A ve B katmanlarının kalınlığı, mutlak toprak derinliği, birim hacimdeki ince toprak miktarı, topraklarının yüzde kil ve toz miktarları arasında pozitif, yükselti, birim hacimdeki taşlılık miktarı, toprakların kum (%) miktarı ve toprak örneklerinin Ca44" (me/ 100 gr) miktarı ile negatif ilişkiler bulunmuştur.
