Özet:
Teknolojik gelişmelere ve yapılan yasal düzenlemelere rağmen yolcu gemisi kazaları insan hatası kaynaklı olarak meydana gelmeye devam etmektedir. Bu kazalar yıkıcı boyutta can ve mal kaybını beraberinde getirdiği için kazaya etkiyen insan faktörü kaynaklı nedenlerinin tespit edilmesi ve önlenmesi çok önemlidir. Bu çalışmada, 1991-2015 yılları arasında yolcu gemilerinde meydana gelmiş 70 çatma/çatışma ve 51 karaya oturma kazasına ait soruşturma raporu incelenmiştir. Kazalarda insan faktörü kaynaklı nedenlerin tespit edilmesi için son yıllarda literatürde sıklıkla uygulanmış olan İnsan Faktörü Analizi ve Sınıflandırma Sistemi (HFACS) metodu kullanılmıştır. Yapılan çalışmada, yolcu gemilerinde meydana gelen çatma/çatışma ve karaya oturma kazalarında insan faktörünün analizinde kullanılmak üzere özelleşmiş bir HFACS-PV modeli geliştirilmiştir. İncelenen kazalarda çevresel faktörlerin, emniyetsiz eylemleri hazırlayan ön koşulların ve gemideki takım üyeleri tarafından yapılan emniyetsiz eylemlerin en önemli kaza tetikleyicileri olduğu tespit edilmiş; kazaların önlenmesinde personel seçim ve görevlendirme kriterlerinin önemine vurgu yapılmıştır. Bunun yanı sıra şirket içi ve gemi içi eğitim ve denetimlerin emniyetsiz eylemlere zemin hazırlayan ön koşulların oluşmasını engelleyebileceği tespit edilmiştir. Kazaların önlenmesi için öncelikle; personel eğitimine, şirkette ve gemide emniyet kültürünün yerleştirilmesine odaklanılması tavsiye edilmiştir.
