Türkiye'de siyasi partiler maliyesi ve siyasi partilere yapılan devlet yardımlarının analizi

Abstract

Ülkemizde demokratik sistem içerisinde birden çok parti faaliyet göstermektedir. 1983 yılında yürürlüğe giren Siyasi Partiler Kanunu bu siyasi birliklerin çalışma usul ve esaslarını düzenlemektedir. Kuruluş ve örgütlenmeleri yanında mali konularda da hükümler ifade eden Kanun, partilerin elde edecekleri gelir ve yapacakları harcamaların hangi durumlarda ne şekilde gerçekleşmesi gerektiğini de düzenlemektedir. Dernek sayılmayan, ticari kâr amacı gütmeyen partilerin bir mali hesap birliğine ihtiyaç duymaları onların faaliyetlerinin siyasi amaçları doğrultusunda gerçekleştirdiklerinin takibini sağlamaktadır. Siyasi partiler farklı gelirlere sahiptirler. Bu gelir kalemlerinden biride devlet yardımlarıdır. Devlet yardımları genel bütçe gelir tahminin belirli oranlarında hazine tarafından yapılmaktadır. 1965'li yıllardan günümüze gelen devlet yardımları bu süreç içersinde siyasi iradenin uygulamış olduğu birçok değişikliğe uğramıştır. Günümüzde siyasi partilere uygulana mali yaptırımlar içinde en önemlisi ise devlet yardımından yoksun bırakma cezasıdır. Bu ceza ilk olarak AK Parti'ye uygulanmıştır. Uygulama ile cezanın uygulanış şekil ve şartları da belirgin hale gelmiştir. Siyasi partilerin hazineden almış olduğu bu pay nedeniyle kamuoyuna bir hesap verme zorunluluğu bulunmaktadır. Çünkü hazineden yapılan yardım, ülke vatandaşlarının ödediği vergi, resim, harç vb. gelirlerden ödenmektedir. Bundan dolayı partilerin mali denetimi yasal açıdan zorunluluk arz etmektedir.Siyasi partiler örgütlenmelerinin sonucu olarak, bütçelerini hazırlarlar, gelir-gider ile ilgili hesaplarını ilgili defterlere kaydederler ve denetim için dönem sonu kesin hesaplarını hazırlar. Kamu yararına çalışan dernek hükümlerine haiz olmayan partiler içinse belirli vergi istisna ve muafiyetleri de diğer vergi kanunlarında belirtilmiştir. Partilerin ticari faaliyette bulunmaları kanunca yasaklanmış ve belirli gerçek veya tüzel kişilerden borç almasına izin verilmemiştir. Kâr amacı gütmemeleri nedeniyle vergi kanunlarından arındırılmış, belirli faaliyetleri vergi uygulamalarının konusu içersinde yer alsa da bu birliklere muafiyet hakkı tanınmıştır.

In our country, a lot of political parties display activity. The law of Political Parties, which was put into action in 1983, regulates those political organizations work procedures and fundamentals. It states the rules related to parties? financial issues besides the rules about their foundation and organization. The law, also, regulates the ways of gaining income and the kinds of expenditures for political parties. Political parties which are considered as non-profit associations need financial account unity, and this situation allows us to follow whether their political activities to be done target-oriented or not. Political parties have got different kinds of incomes. One of them is government aid. Government aids are done in certain proportion of overall budget income estimate by the Treasury. Government aids have been changed a lot within the period from 1965 up to now by the implications of political will. Today one of the most important financial sanctions for political parties is the penalty of depriving them of government aid. This penalty was imposed to AK Parti for the first time. With the imposition of the penalty the ways and the circumstances of it were determined.Political parties plan their budgets, put their income-expenditures on the books, and prepare end-of-period final accounts as a result of being an organization. Tax exemptions for political parties which do not pertain to the law related to non-profit associations are specified within other tax laws. For political parties commercial activities are forbidden by the law and they are not allowed to borrow money from corporate entities. They are exempted from paying tax for being non-profit organization; although some of their activities are in the domain of tax applications, these organizations are eligible for exemption.