Kentsel açık mekanlarda örtü sistemlerinin değişimi/dönüşümüve mekanın örtü ile temsili

Abstract

Fiziksel olarak yapılar ve boşlukların bir araya gelmesinden oluşan kent için, yapılar ne kadar önemli ise sosyal mekânların kente karakterini veren ve aynı zamanda estetik ve işlevsel nitelikleriyle tasarlanan bu yapıların üst örtüleri de o kadar önemlidir. Günümüz kent yapısında örtü de devinime uğramış ve tek fonksiyonlu olmaktan çıkıp mekânı örtmekten başka işlevlere de sahip olmuştur. Kent kullanıcısı' ile birlikte, 'yer' ile birlikte ve mekânın daha 'çok', daha 'büyük' bir bileşeni olarak tanımlanmıştır. Bu tez, mekânın kendini temsil eden bileşeni olarak örtü kavramını ele almakta, bir mekân bileşeni olarak örtünün mekânı temsil eden bir unsura dönüşüm sürecini kuramsal olarak tanımlamaya ve günümüz kentsel mekanlarından seçilen özgün örnekler üzerinden açıklamaya çalışmaktadır. Bu bağlamda tezde, insanın mekânda örtüyle etkileşimi, dilde bireyin durum halleri ile özdeşleştirilmiş ve kullanıcının örtü ile etkileşimi "Kentsel Mekânda Durum Olarak Örtü" olarak tanımlanmıştır. Böylece dilimizde "durum halleri" olarak tanımlanan geçişim kavramları kullanılarak 11 örtü sınıfı oluşturulmuştur. Daha sonra çağdaş kentsel mekan tasarımları arasından ön plana çıkan 42 adet örnek örtü/mekan seçilerek mekan-örtü, etkinlik-örtü ve biçim-örtü başlıkları altında değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular örtünün biçimsel olarak mekanın baskın elemanı konumuna evrildiğini göstermektedir. Örtü biçimi, boyutu ve detaylarındaki karmaşıklığın artmasıyla mekanın kabuğu olmaktan çok yapının kendisine dönüşmektedir. Ve bu dönüşüm artık örtünün multidisipliner bir tasarımcı grubuyla tasarlanmasını zorunlu kılmakta, peyzaj mimarları olarak bu yapıda yerimizi almamız için önemli bir fırsat sunmaktadır.