Samsun, Ordu ve Rize kentlerinin bazı kıyı parklarındaki bitki kompozisyonlarının mekansal yapı yönünden incelenmesi

Abstract

Tarihsel süreç incelendiğinde, insanların rekreasyonel ihtiyaçlarının devamlı bir artış içerisinde olduğu bilinmektedir. Özellikle kentsel yaşamın getirdiği stres bu ihtiyacın artmasına neden olmaktadır. Bu sebeple de kent insanının farklı cinsiyet, yaş, meslek grupları ve özellikle yaşam farklılıkları için kent içinde rahatlayabileceği, canlılık kazanabileceği, hem ruhsal hem de bedensel olarak yenilenebileceği çeşitli mekânların kazandırılması gerekmektedir. Bu mekanlar içerisinde en önemlisi kentsel rekreasyon alanları olarak hizmet veren kent parklarıdır. Yapılan çalışmada Samsun, Ordu ve Rize kentlerinin bazı kıyı parklarındaki bitki tür çeşitliliğinin yanı sıra, mekânsal yapıyı oluşturan bitki kompozisyonlarının görsel ve işlevsel özelliklerinin araştırılması, bu bağlamda tasarım kriterleri açısından kullanıcı istek ve algılarının ele alınması amaçlanmıştır. Bu amaçla, kıyı parklarında yerinde gözlem, inceleme, analiz ve değerlendirme yapılmıştır. Öncelikle park alanları ana çevresel özelliklerine dayandırılan giriş, oturma, odak, sirkülasyon ve sınır olarak beş farklı mekansal kategoride tanımlanmıştır. Daha sonra bu mekânların peyzaj dokusunu oluşturmada kullanılan bitki materyali tespit edilmiştir. Son olarak, bitki materyalinin bitkisel tasarım yönünden analizi yapılmış, bitki kompozisyonlarının oluşturduğu mekânsal yapı incelenmiş ve estetik-fonksiyonel özellikleri dikkate alınarak kullanıcının mekan tercihleri etüt edilmiştir. Sonuç olarak, Samsun, Ordu ve Rize kentleri kıyı parklarının tümünde kullanıcılar için mekânların bitkilendirmesinde düşünülen görsel ve işlevsel değişkenler olumlu ve anlamlı bulunmuş olup mekân fotoğrafları bu yönde değerlendirilmiştir. Ayrıca, kullanıcıların vermiş oldukları cevaplara ait istatistiksel testlerden mekanlara göre oluşan tercihlerin birbirlerini sınıflandırdığı ve her mekanın illere göre farklılık gösterdiği bulunmuştur. Böylece daha ileride yapılacak park tasarımlarında nelere dikkat edilmesi gerektiği ortaya konulmuş ve önerilerde bulunulmuştur.