Özet:
Bu çalışmada Çam keseböceği (Thaumetopoea pityocampa (Denis& Schiffermüller, 1775) / Thaumetopoea wilkinsoni (Tams, 1924) (Lepidoptera: Thaumetopoeidae) kompleksi'nin yumurta koçanlarının yapısı ve buna bağlı olarak koçanlardaki yumurta sayıları yükselti basamaklarına ve ağaçtaki bulundukları yerlere göre değerlendirilmiştir. Ayrıca tırtıl çıkışı oranları ve böceğin yumurta koyma şekilleri araştırılmıştır. Türkiye'nin 31 farklı çam ormanlarında bu böceğin 938 adet yumurta koçanı toplanmıştır. Koçan başına ortalama yumurta sayısı 194,7 ve tırtıl çıkış oranı %62,2'dir. Alt, orta, üst yükselti basamaklarında ortalama yumurta sayısı sırasıyla 183,7, 197,8 ve 206,9 ve tırtıl çıkış oranı %67, %63,2 ve %67,5 olmuştur. Onbir farklı alanda yumurta koyma tercihi, ağacın alt, orta, üst bölümüne göre incelenmiştir. Ağaçların alt, orta ve üst kısmından toplanan koçanlarda ortalama yumurta sayısı koçan başına ortalama 185,8, 167,0 ve 201,7' dir. Koçanların toplandığı çeşitli illere göre ÇKB'nin yumurta koçanlarının yumurta sayılarındaki farklılıklar yükseltiye ve ağaçtaki konumuna bağlı olarak karşılaştırılmıştır. Ayrıca, yumurta koçanı toplanan tüm alanlardaki ortalama yumurta sayıları arasında iki ayrı yükselti basamağına göre bir fark olup olmadığı test edilmiştir. Kızılçam ve Karaçam ağaçlarından toplanan yumurta koçanlarında sayımla elde edilen yumurta sayısı ile kullanılan modelden elde edilen yumurta sayısı arasındaki farklar test edilmiştir. Enine yumurta sayısı ile koçan çapı arasında ve pulsuz koçan boyu ile boyuna yumurta sayısı arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. İbre boyu ile koçan boyu arasında ilişki bulunamamıştır.
