Özet:
Trabzon ili Maçka ilçesi Atasu-Gaylan havzasında yapılan bu çalışmanın amacı, arazi kulanım biçimlerinin (orman, tarım, mera) agregat stabilitesi üzerine etkilerinin belirlenmesidir. Bu amaçla çalışma alanını temsil edecek 180 adet toprak örneği alınmıştır. Toprak örneklerinde mekanik, pH, elektriksel iletkenlik, hacim ağırlığı, tane yoğunluğu, kireç, organik madde, agregat stabilitesi, mikrobiyal biyokütle karbon analizleri yapılmıştır. Agregat stabilitesi, (1-2 mm agregatlar için) en düşük orman topraklarında, en yüksek tarım topraklarında bulunmuştur. Tarım alanlarında yüksek agregat stabilitesi kil içeriğinin yüksek olması ile ilgili olabilir. Orman topraklarının düşük agregat stabilitesi diğer arazi kullanım biçimlerine göre daha yüksek toz içeriğinden (%11.95) kaynaklanabilir. Organik karbon konsantrasyonu ile agregat stabilitesi arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Genel olarak agregat stabilitesi, organik madde içeriği %5-%6?dan fazla olduğunda, agregat stabilitesini olumlu etkilemektedir. Ancak, bu değerin altındaki organik madde değerlerinde agregat stabilitesi daha çok kil içeriğine bağlı olarak değişmektedir. incelenen toprakların mikrobiyal biyokütle karbon içerikleri tarım alanında 295.6 ?g g-1, merada 376.6 ?g g-1, ormanda ise 383.6 ?g g-1 bulunmuştur. Basit varyans analizi sonuçlarına göre tarım toprakları anlamlı oranda daha düşük miktarda mirobiyal biyokütle karbon içermektedir. Ancak, agregat stabilitesi ile toprak mikrobiyal biyokütle karbon arasında anlamlı bir ilişki (r= 0.148 P> 0.05) bulunamamıştır. Araştırma sonuçları, agregat stabilitesinin daha çok toprakların mekanik bileşimi ile ilişkili olduğunu göstermektedir. Ayrıca, çalışmada kullanılan agregat boyutları (1-2mm), toprak taneciklerinin çimentolanmasında organik madde ve biyolojik toprak özelliklerinden çok kil minerallerinin etkili olmasına yol açabilir.
