Özet:
Bu çalışmada, UV absorbe edici madde olarak kabuk ekstraktı içeren, su bazlı akrilik verniklerin dış ortam koşullarında kullanılan ön korumalı (ısıl işlemi-emprenye) veya korumasız ahşap malzemenin hizmet ömrünün arttırılması amaçlanmıştır. Bu amaçla ülkemizde yaygın olarak yetişen ve antioksidan özelliği yüksek olan 10 ağaç türünün kabuklarından elde edilecek ekstraktların katkı maddesi olarak kullanıldığı su bazlı akrilik vernikler üretilmiştir. Bu vernikler, sarıçam ve doğu kayını olmak üzere iki farklı ahşap materyal yüzeyine uygulanmıştır. Kabuk ekstraktı içeren test vernikleri; ticari UV absorbe edici içeren ve ticari UV absorbe edici ya da kabuk ekstraktı içermeyen kontrol verniklerinin, doğal ve yapay dış ortam koşullarında ahşap yüzeyi koruma performansları karşılaştırılmıştır. Dış ortam testine maruz bırakılan test ve kontrol verniklerinin; renginde, yüzey pürüzlülüğünde, kimyasal yapısında, katman kalınlığında, yapışma direncinde ve makroskobik görüntüsünde oluşan değişim değerlendirilmiştir. Kimyasal analiz olarak, ATR-FTIR ve UV-VIS spektroskopi analizleri yapılmıştır. Doğal ve yapay dış ortam testi sonrasında, ısıl ön işlem uygulanan (Z grubu) sarıçam ve kayın yüzeylerinde kabuk ekstraktı içeren akrilik verniklerinin renk, pürüzlülük, vernik katman kalınlık ve yapışma direnci değişim değerleri kontrol verniklerine yakın bulunmuştur. Z grubu sarıçam ve kayın yüzeylerinde test ve kontrol verniklerinin makroskobik değerlendirmesi oldukça iyi yüksektir. Emprenye ön işlemi (Y) uygulanan sarıçam yüzeyine uygulanan kabuk ekstraktlı akrilik verniklerin renk ve pürüzlülük değerlerinde değişim ise en düşük olarak belirlenmiştir. Doğal ve yapay dış ortam testi sonrasında, ön işlem uygulanmamış (Z) sarıçam yüzeylerinde test verniklerinin renk değişim ve yapışma direnci değerlerindeki değişim kontrol verniklerine yakın belirlenmiştir. ATR-FTIR ve UV-VIS spektroskopi analizi de renk değişim sonuçlarını desteklemiştir. Sonuçlara bağlı olarak, dış ortam koşullarında emprenye ön işlemi uygulanan sarıçam yüzeylerinde kabuk ekstraktı içeren akrilik verniklerin, ticari UV absorberlere kıyasla daha yüksek koruma performansına sahip olduğu anlaşılmıştır. Ancak, kabuk ekstraktında antioksidan etkisinin yükselmesi dış ortam koşullarında dayanımı arttırmak için sarıçam odununda olumlu etki oluştururken, kayın odununda düşük etki oluşturmuştur.
