Özet:
Bu çalışmada; doğada kendiliğinden yetişen ve kültür ortamında üretilen bazı mantarların biyoaktif özellikleri ve radyoaktivite içerikleri araştırılmıştır. 4 tanesi doğal (Agaricus campestris, Amanita caeserea, Fistulina hepatica, Meripilus giganteus), beş tanesi de kültür ürünü (Agaricus bisporus (4 farklı işletme), Pleurotus ostreatus) olmak üzere toplam 9 adet mantarla çalışılmıştır. Söz konusu mantarlar; kimyasal bileşimleri, protein değerleri, toplam fenolik miktarları, antioksidan-antimikrobiyal aktiviteleri ve içerdikleri radyoaktif elementler bakımından analiz edilmiştir. Araştırılan mantarların protein içerikleri % 11 - % 37.71, toplam polifenol miktarları 1.111 ± 0.017 - 3.858±0.130 mg GAE/g, antioksidan aktiviteleri 1.528 ± 0.042 - 9.340 ± 1.069 μmolFeSO4.7H2O/g aralığında bulunmuştur. Agaricus campestris mantarı Klebsiella pneumoniae bakterisine karşı inhibitör etki göstermiştir. Mantarlardaki radyoaktivite konsantrasyon ortalamaları 238U, 232Th, 40K ve 137Cs için sırasıyla 20.79 ± 1.4, 6.8 ± 0.5, 494.4 ± 19.8, 31.1 ± 1.8 Bq/kg, yetişme yerlerinin radyoaktivite konsantrasyon ortalamaları ise 238U, 232Th, 40K ve 137Cs için sırasıyla 33.1 ± 1.6, 16.3 ± 0.6, 128.3 ± 5.4, 13.5 ± 0.7 Bq/kg'dir. Alınan efektif doz ortalaması 33.6 μSv/y olup, bu değer dünya ortalamasının altındadır. Bulunduğu yörede oduna arız olan, halk arasında zehirli zannedilen oysa yenebilen hatta tıbbi özelliği olduğu anlaşılan Fistulina hepatica mantarı dikkat çekmiştir.
