Özet:
Bu çalışmanın amacı yapılı çevrede mimari otonomi; varhksal, tarihsel ve mekansal aidiyet temelinde medeniyet ben-idraki kavramları; geleneksel ve modernlik kutuplaşmasında kavramsal çerçevelerde ve yapılı-çevrede oluşan biçim, işlev, yapı ve anlam gibi mimari nitelikleri incelemektir. Bu yapılırken de, sosyal bilimler, mimari eleştiri, eleştirmen, mimar ve projelerin bağlamlarından oluşan, bağlamlar-arası ilişkilendirme diye tanımlanan bir araştırma stratejisi geliştirilmiştir. Mimarlık ortamında, yapılı-çevreye yaklaşımda bütüncül bir tavır sergileyen Turgut Cansever gibi önemli mimarlar vardır. Bu çalışma, mikro ölçekte, biçim, işlev, yapı ve anlam bakımından yaşanabilir ve sürdürülebilir bir çevre oluşturması açısından Turgut Cansever'in yaklaşımının imkanlarını sorgularken; makro ölçekte mimari otonomi, medeniyet ben- idraki, aidiyet gibi kavramlar hakkında bir anlama çerçevesi oluşturmaktadır. Bu amaçla çalışma; Genel Bilgiler, Yapılan Çalışmalar, Bulgular, Tartışma, Sonuçlar ve Öneriler olmak üzere altı ana başlık altmda toplanmıştır. Genel Bilgiler bölümünde, sorun, amaçlar ve araştırma alanının yanı sıra mimarlığın yapısı ve mimarlıkta tarih-teori- eleştiri ile teori-pratik ilişkisi üzerinde durulmuştur; Yapılan Çalışmalar bölümünde, araştırma yaklaşımı, stratejisi ve yöntemi belirlenerek bu doğrultuda biçim, işlev, yapı ve anlam analizleri yapılmıştır; Bulgular bölümünde, analizler toplu olarak değerlendirilmiştir; Tartışma bölümünde, çalışmanın geneli ve elde edilen bulguların mimari araştırma literatürüne uygunluğu ve farklı noktaları belirlenmiştir; Sonuçlar bölümünde, yapılan literatür çalışmaları, yöntem, analizler ve bulgularla ilgili yorumlar özet bir şekilde veriliştir; Çalışmanın son bölümü olan Öneriler de ise, gelecek araştırmalara yol göstermesi açısından mimari eleştirinin gerekliliği, Türkiye'de mimarlık ortamında eleştiri, eleştiride kullanılacak kavramlar ve Cansever gibi mimarlar üzerinde yapılacak çalışmalar hakkında önerilerde bulunulmuştur.
