Çayeli (Rize) ve çevresinin istatistiksel yöntemlerle heyelan duyarlılık analizi

Abstract

Bu çalışmada, Çayeli (Rize) ve çevresinin istatistiksel analiz yöntemleri kullanılarak heyelan duyarlılık analizi gerçekleştirilmiştir. Çayeli ve çevresinin 1/25000 ölçekli jeoloji haritası hazırlanmış ve litostratigrafi birimleri yaşlıdan gence doğru; Hemşindere Formasyonu (Santoniyen-Maastrihtiyen), Kaçkar Granitoyidi (Geç Maastrihtiyen), Melyat Formasyonu (Erken-Orta Eosen), Pazar Formasyonu (Sarmasiyen) ve Alüvyon (Kuvaterner) olarak ayırtlanmıştır. İklimsel koşulların ön plana çıktığı çalışma alanındaki kayaçlarda yüzeysel ayrışma büyük öneme sahiptir. Bölgede 23 Temmuz 2002 ve takip eden birkaç günlük sürede gerçekleşen aşırı ve şiddetli yağııların tetiklemesi ile özellikle yüksek derecede ve tamamen ayrışmış kayaçlarda çok sayıda heyelan meydana gelmiştir. Bu heyelanlara ait envanter haritası arazi çalışmaları neticesinde hazırlanmıştır. Çalışmada, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Uzaktan Algılama (UA) teknikleri ile farklı kaynaklardan toplanan veriler değerlendirilmiştir. İki değişkenli istatistiksel analiz ve Mantıksal regresyon analizi kullanılarak heyelan duyarlılık haritaları üretilmiştir. Üretilen duyarlılık haritalarında, çok az duyarlı, az duyarlı, duyarlı, yüksek duyarlı ve çok yüksek duyarlı olmak üzere 5 farklı duyarlılık alanı ayırtlanmıştır. Üretilen duyarlılık haritalarının performans analizleri, mevcut heyelanlarla duyarlılık haritaları karşılaştırılarak yapılmıştır. İki değişkenli istatistiksel analizle üretilen duyarlılık haritasında toplam alanın % 15'i, heyelanların ise % 81'i, mantıksal regresyonla üretilen duyarlılık haritasında ise, toplam alanın % 19'u, mevcut heyelanların ise % 92'si duyarlı, yüksek ve çok yüksek duyarlı alanlarda tespit edilmiştir. Her iki analizden elde edilen sonuçlara göre üretilen duyarlılık haritalarının performans analizleri, haritaların kullanılabilirliğini göstermektedir. Parametrelerin bir arada değerlendirildiği daha yüksek performans gösteren mantıksal regresyon analizi sonuçları göreceli olarak tercih edilmektedir. Ancak üretilen haritaların gerçek performansı, gelecekte bölgede Temmuz 2002 tarihinde meydana gelen meteorolojik olayın benzeri bir gelişme yaşandığı zaman değerlendirilebilir.