Refrakter cevherlerden siyanür liçi ile altın ve gümüş kazanımında alkali ön işlemlerin uygulanması

Abstract

Bu çalışmada, Akoluk (Ordu) altın ve gümüş içeren antimonlu cevherin alkali ve alkali sülfür liçi bozundurulması ve sonrasında siyanür liçi ile altın ve gümüşün kazanılabilirliği araştırılmıştır. İlk aşama olarak, cevherin karakterizasyonu için detaylı mineralojik analizler (cevher mikroskobisi, SEM-EDS ve EPMA) ve tanımlayıcı liç testleri yapılmıştır. Daha sonra, siyanür liçinde altın ve gümüş kazanımı üzerine ince öğütmenin, kavurmanın ve kurşun nitratın etkisi araştırılmıştır. Bu ön çalışmalardan sonra, siyanür liç verimlerini arttırmak amacıyla antimonlu mineral yapılarını bozundurmak için Na2S+NaOH alkali sülfür ve NaOH, KOH ve kireç alkali bozundurma liç deneyleri yapılmıştır. Bu deneylerde reaktif konsantrasyonu, sıcaklık, tane boyutu ve liç süresi gibi parametrelerin antimon çözünmesine ve sonrasında siyanür liçinde altın ve gümüş kazanım verimleri üzerine etkileri araştırılmıştır.Cevherden doğrudan siyanür liçinde düşük altın (?%49 Au) ve gümüş (?%24 Ag) kazanım verimleri elde edilmiştir. Yapılan detaylı mineralojik incelemelere göre, cevherdeki sülfürlü minerallerle birlikte bulunan altın tanelerinin (<3 µm) %10-15 oranında Ag içerdiği görülmüştür. Gümüşün çoğunluğunun ise siyanürde çözünmeyen andorit (Ag3SbS3) minerali olarak bulunduğu belirlenmiştir. Andorit mineralleri saçınımlı altın taneleri içermektedir. Framboidal piritlerin halkalı zonları Sb ve Ag içermektedir. Altın ve gümüşün siyanürle düşük kazanımı Pb-Sb-S mineralleri içerisinde kapanım halinde bulunmalarından kaynaklanmaktadır. Tanımlayıcı liç testleri, cevherin refrakterliğinin, altının büyük bir kısmının ve gümüşün ise tamamına yakın bir kısmının sülfürlü minerallerle ilişkili olmasından kaynaklandığı sonucunu ortaya koymuştur. İnce öğütme, kavurma gibi ön işlemler ve siyanür liçinde kurşun nitrat ilavesi altın ve gümüş verimlerinde iyileşmeler sağlamasına karşın istenilen verimlere ulaşılamamıştır. Bu sonuçlar cevherin refrakter özelliğe sahip olduğunu, yüksek metal kazanımlarına ulaşmak için kimyasal bir bozundurma ön işlemin gerekliliğini ortaya koymuştur.Yapılan alkali ve alkali sülfür liçlerinde reaktif konsantrasyonu, sıcaklık ve liç süresinin artması ve tane boyutunun azalmasıyla antimon çözünmesi artmaktadır. Buna bağlı olarak bozundurma sonrasındaki siyanür liçlerinde altın ve gümüş verimleri artmaktadır. Alkali sülfür liçinde (4 mol/L Na2S ve NaOH, 800C, d80:15 µm) antimonun %95,1'inin uzaklaştırılması ile siyanür liçinde %82,6 altın ve %90,2 gümüş kazanımları gerçekleşmiştir. NaOH alkali bozundurması sonrasında (5 mol/L NaOH, 800C, d80:15 µm) (%70,1 Sb) siyanür liçinde %82,2 Au ve %80,6 Ag kazanımları gerçekleşmiştir. KOH alkali bozundurması sonrasında (5 mol/L NaOH, 800C, d80:15 µm) (%85,5 Sb) siyanür liçinde %82,4 Au ve %86,1 Ag kazanımları elde edilmiştir. Cevherden doğrudan siyanür liçiyle düşük altın ve gümüş kazanım verimlerine (?%49 Au ve ?%24 Ag) kıyaslandığında, alkali ve alkali sülfür liçleri sonrasındaki siyanür liçi altın verimleri %33,2-33,6 ve gümüş verimleri %67,2-77,2 oranlarıyla önemli miktarda artmaktadır.Sonuç olarak, Akoluk (Ordu) cevherinde olduğu gibi, altın ve gümüş içeren antimonlu yapıların bozundurulmasında alkali sülfür ya da NaOH ve KOH alkali liçlerinin oldukça etkili olduğu belirlenmiştir. Bu yapılara bağlı olarak bulunan altın ve gümüşün siyanürle kazanımında bu proseslerin ön işlem olarak etkili bir şekilde uygulanabileceği tespit edilmiştir.