Özet:
Enfekte edici organizmalardaki kritik enzimlerin seçimli inhibisyonu bulaşıcı hastalıklara kemoterapik müdahalede son derece önemlidir. Bunun yanında anormal düzeylerde reaksiyon ürünlerinin oluşumuyla sonuçlanan regüle edilemeyen enzim aktivitesi de hastalık haline öncülük edebilmektedir. Seçimli enzim inhibisyonu stratejisi günümüzde modern eczacılıkta ilgi görmekte ve antiviral, antibiyotik ve antiparazitik ilaçların önemli bir kısmının etkinliklerini bu şekilde gösterdiği bilinmektedir. Ayrıca, enzimler, günümüzde birçok endüstride kullanılmaktadırlar ve birçok biyoteknolojik süreçte rol oynamaktadırlar. Efedrin, aspartam ve amoksilin gibi örnekleri de içeren ve birçok alanda kullanılabilen birçok maddenin üretiminde enzimlere başvurulmaktadır. Dolayısıyla enzim inhibisyonu biyoteknolojik süreçlerin kontrol altında tutulabilmesi açısından da önem arzetmektedir. Bu nedenle bu projede, bazı triazol bileşiklerinin klinik ve/veya endüstriyel öneme sahip lipaz, tirosinaz, üreaz, karbonik anhidraz ve α-amilaz için inhibisyon potansiyelleri incelenmiştir. Öncelikle satın alınan bu enzimler için optimum reaksiyon şartları tespit edildikten sonra kinetik çalışmalar yapılarak organik moleküllerin inhibisyona sebep olup olmadığı ve IC50 değerleri belirlendi. Daha sonra her bir enzim için en etkili inhibitör molekülü varlığında inhibisyonun türü ve Ki değerleri belirlendi. Son olarak, gaussian, autodock vina ve pymol programları kullanılarak organik moleküllerle enzimlerin etkileşimleri ve bağlanma enerjileri incelendi. Buna göre, çalışılan bazı moleküller varlığında üreaz, tirosinaz ve α-amilaz enzimlerinin etkili bir şekilde inhibe olduğu gözlendi. Üreaz çalışmalarında B20 bileşiği için IC50 değeri 420 μM, inhibisyon türü nonkompetetif ve Ki değeri 254,6 μM, tirosinaz çalışmalarında B9 ve C3 bileşikleri için IC50 değerleri sırasıyla 400 μM ve 5 mM, inhibisyon türleri her iki molekül için de unkompetetif ve Ki değerleri 372 μM ve 1,72 mM ve α-amilaz çalışmalarında ise A16 bileşiği için IC50 değeri 150 μM, inhibisyon türü unkompetetif ve Ki değeri 6,43 μM olarak belirlendi. Moleküler docking sonuçlarına göre ise üreaz için B16, tirosinaz için B13 ve C1 ve α-amilaz için A17 moleküllerinin bağlanma enerjisi en düşük olan dolayısıyla enzimle en güçlü etkileşim yapan moleküller olduğu belirlendi.
