Türkiye için şiddet-magnitüd azalım ilişkisinin geliştirilmesi ve makro sismik deprem tehlike haritasının hazırlanması

Abstract

Türkiye dünyanın sismik olarak en aktif bölgelerinden biri olan Alp-Himalaya kuşağında yer almaktadır. Bu aktivite nedeniyle Türkiye'de büyük depremler meydana gelmekte, çok sayıda can ve mal kaybı yaşanmaktadır. Türkiye için yapılan deprem tehlike haritaları genellikle deprem magnitüdleri kullanılarak yapılmasına rağmen son yıllarda şiddet değerleri kullanılarak hazırlanan haritalar dünya çapında yaygınlaşmaktadır. Bu çalışmada, Türkiye için ilk kez sismik tehlike analizinde konumsal yaklaşımı esas alan SASHA yöntemi kullanılarak makro sismik deprem tehlike haritası hazırlanmıştır. Bu haritanın hazırlanması için gerekli olan konum şiddeti (IS)-magnitüd (mw), episantr şiddeti (I0)-magnitüd (mw), konum şiddeti (IS)-PGA ilişkileri elde edilmiştir. Deprem tehlike haritası ise 50 yılda %2 (2475 yıl) ve %10 (475 yıl) aşılma olasılıkları için sismik tehlike analizinde konumsal yaklaşım yöntemi kullanılarak hesaplanmıştır. Kullanılan yöntem ile elde edilen şiddet değerlerinin III-XI arasında değiştiği gözlenmiştir. Geliştirilen şiddet (IS)-PGA ilişkisi kullanılarak, şiddet değerleri ivme değerlerine dönüştürüldüğünde ise ivme değerlerinin 0.1-1.0 g arasında değiştiği ve en yüksek değerlerin Kuzey Anadolu Fayı boyunca gözlendiği tespit edilmiştir. Klasik deprem tehlike haritalarında genellikle bir fay üzerinde aynı ivme değeri elde edilirken, bu çalışmada kullanılan konumsal yaklaşımda fay üzerinde sismik aktiviteye göre farklı değerler elde edilmektedir. Aletsel dönem verisine bağlı kalmaksızın, her döneme ait şiddet verisinin de sismik tehlike hesabında kullanılabilmesi Türkiye için önemli bir yeniliktir. Sonuç olarak deprem kataloglarının yalnızca aletsel büyüklüğe göre değil makro sismik şiddete göre de tutulması gelecekte yapılacak sismik tehlike haritalarının doğruluk payını arttıracaktır.