Spektral analiz yöntemleriyle girişmiş cisim dalgalarının birbirinden ayırt edilmesi ve girişim özelliklerinin belirlenmesi

Abstract

Spektral Analiz Yöntemleriyle Girişmiş Cisim Dalgalarının Birbirinden AyırtEdilmesi Ve Girişim Özelliklerinin BelirlenmesiMurat ÖZKAPTANDepremler yerin içyapısı hakkında bizlere önemli bilgiler veren doğal olaylardır. Birdeprem sonucunda kayıt istasyonlarında sayısız deprem fazı kayıt edilir. Bu depremfazlarının özelliklerinden yararlanılarak o deprem ve deprem fazlarının geçtikleri ortamlarhakkında bilgiler elde edilir. Bu bilgiler istasyonlarda kayıt edilen deprem fazlarınınözelliklerine göre (fazların birbirlerine göre zamansal ve şekilsel farklılıkları)değişmektedir. Yıllardır, deprem kayıtları üzerinde çok çeşitli spektral analiz uygulamalarıgerçekleştirilmekte olup, bu analizlerden deprem fazları arasındaki ilişkiler çıkartılmayaçalışılmaktadır.Bu tez çalışmasında, yapay olarak oluşturulan sismogramlar üzerinde esasen üçspektral analiz yöntemi (?Öz-ilişki fonksiyonu?, ?spektral sıfırlar? ve ?kepstrum?teknikleri) uygulanarak girişmiş P dalgası fazlarının ayrımı araştırılmaktadır. Yapay sismogramlar oluşturulurken P cisim dalgalarını en iyi temsil ettiği kabul edilen ?Berlagefonksiyonu? kullanılmıştır. Bu fonksiyon yardımıyla, bir kaynak ve bunun bir ya da ikiyankısının değişik gecikme zamanları için giriştirilerek elde edilen toplam dalgalar yaniyapay sismogramlar oluşturulmuştur. Daha sonra bu sismogramlar üzerinde üç analiz yöntemi uygulanarak her bir yöntemin faz ayrımındaki gücü sınanmıştır. Daha sonra yapay sismogramlara değişik oranlarda gürültüler eklenip ve ayrıca girişen fazlar arasında farklıfaz kayması değerleri oluşturarak, bu durumlar için de çözümler irdelenmiştir. Daha sonra sismik bir yerel ağ tarafından kayıt edildiği farz edilen yapay sismogramlar için ayrı ayrıbulunan kepstrum sonuçları üzerine, istatistiksel olarak ?kepstral F-istatistik? adı verilenbir uygulama da gerçekleştirilmiştir. Burada gerçekleştirilen çalışmalardan elde edilen tüm sonuçlar, IASP'91 modeline göre bulunacak sonuçlarla karşılaştırılarak, yöntemlerin uygulanabilirliği irdelenmiştir. Burada kullanılan veriler üzerinde kepstrum çalışmalarının iyi sonuçlar verdiği ve bir depremin yerel bir istasyon ağında kayıtları olması durumunda kepstral F-istatistik yönteminin de sonuçları daha belirginleştirdiği görülmüştür.