Özet:
Tarihte ilk ölçme, karış, kulaç, adım gibi insan uzuvlarının uzunluklarından yola çıkılarak yapılmıştır. Ölçmeye duyulan bu ihtiyaç, uygarlıklar geliştikçe, doğrudan gözlemlenmesi mümkün olmayan zeka, başarı, davranış, öğrenme gibi kavramların ölçülmesini gündeme getirmiştir. Örtük özellikleri ölçmek için geliştirilen çeşitli ölçme araçlarının ölçmeyi ne kadar doğru yaptığı sorusu ise tüm ölçekler için cevaplanması gereken öncelikli sorudur. Geliştirilen ölçeklerin ölçeği alan kişilerin belirli özelliklerinden dolayı onlara avantaj ya da dezavantaj sağlaması kabul edilemez bir durumdur. Sunulan bu tezde, öncelikle öğrenme örtük özelliğini ölçmek üzere İstatistiğe Giriş Okuryazarlık Testi geliştirilmiştir. Geliştirilen testin uygulanabilirliği ortaya konmuştur. Ayrıca bu tezde, 2019 yılı Karadeniz Teknik Üniversitesi Yabancı Uyruklu Öğrenci Sınavı (KTÜYÖS-2019) verileri kullanılmıştır. Her iki ölçek için de Madde Tepki Kuramı'nın varsayımları sağlanmış ve kuramdaki en uygun model belirlenmiştir. Mevcut ölçeklerin ikisi için de madde ve kişi parametreleri kestirilmiştir. Ardından ölçek içinde yanlılık oluşturabilecek maddelerin olup olmadığını varsa bu maddelerin hangi maddeler olduğunu bulabilmek için Değişen Madde Fonksiyonu analizi; Breslow-Day, Lojistik Regresyon, Lord'un χ^2 İstatistiği, Olabilirlik Oranı ve Raju'nun Alan Ölçümleri yöntemleri ile cinsiyet, okul ve sosyokültürel durumu için araştırılmıştır. Bu analizler yardımı ile hem mevcut Değişen Madde Fonksiyonu içeren maddeler belirlenmiş hem de yöntemlerin karşılaştırılmaları yapılmıştır. Yeterli örneklem büyüklüğünün ve uygun test uzunluğunun sağlandığı durumlarda dahi Klasik Test Kuramı'na bağlı yöntemlerin birbirinden uzakta ve tutarsız sonuçlar verdiği görülmüştür. Bunun yanında Madde Tepki Kuramına bağlı yöntemlerden Olabilirlik Oranının da gereken şartlar sağlandığında birebir örtüştüğü sonucuna varılmıştır.
