Bulanık çok ölçütlü programlama probleminin AHP'ye dayalı çözümü

Abstract

Çok ölçütlü karar verme yöntemi hedeflerin birden fazla olduğu durumlarda kullanılmaktadır. Çok ölçütlü doğrusal programlama problemlerinde, amaçlara ve kısıtlara ilişkin fonksiyonların parametrelerinin değerleri uzmanlar ve karar vericiler tarafından kesin olarak belirlenemediği durumlarda, problemlerin çözümü için bulanık çok ölçütlü doğrusal programlama yöntemleri kullanılmaktadır. Çok ölçütlü karar verme yöntemlerinden biri olan analitik hiyerarşi süreci (AHP), karmaşık problemleri çözmek için tasarlanmıştır. AHP' nin çözüm süreci hedeflerin ağırlıklandırılmasına dayanmaktadır. Bu çalışmada çok ölçütlü karar verme problemleri ve bu problemler için uzman görüşlerine dayanan çözüm süreçleri ele alınmıştır. İlk aşamada bulanık çok ölçütlü doğrusal programlama problemi literatürde var olan Zimmerman ve Hibrit yaklaşımları ile çözülmüştür. Literatürde yer alan, uzman görüşlerinin temel alındığı bu yöntemlere ilişkin çözüm sürecinde üçgensel bulanık sayılar kullanılmaktadır. Bu çalışmada üçgensel bulanık sayılar olarak verilen uzman görüşleri için alternatif olarak yamuk bulanık sayılar tanımlanmıştır. Ayrıca literatürde amaç fonksiyonlarının sadece en küçüklemek olduğu durumlara ek olarak amaç fonksiyonlarının bazılarının en küçüklemek bazılarının en büyüklemek olduğu durumlar ele alınmıştır. Son olarak bulanık çok ölçütlü doğrusal programlama problemlerinin çözümü için ele alınan durumları içeren bir çözüm algoritması önerilmiş ve algoritmanın örnek veriler üzerinde yazılan program aracılığı ile işletilmesi ile elde edilen sonuçlar literatürde var olan yaklaşımlardan elde edilen sonuçlar ile karşılaştırılmıştır.