Taşınmaz kültür varlığı yönetiminde nesne tabanlı coğrafi veri modeli tasarımı

Abstract

Türkiye'de korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olan; han, hamam, bedesten ve cami gibi yüz bini aşkın taşınmaz bulunmaktadır. Bu taşınmazların etrafında belirlenen korunma alanlarında, yoğun ve çarpık yapılaşmalar olduğu bilinmektedir. Ayrıca bu alanlar geçmişten süregelen kullanımlarıyla ticari çekim merkezi haline geldiğinden bu alanlardaki taşınmazların alım-satım bedelleri oldukça yüksektir. Bu bölgeler "Koruma Amaçlı İmar Planları" ile düzenlenerek çoğu zaman bu alanlarda yapılaşmaya izin verilmemekte, yapılaşma kısıtlanmakta veya bu taşınmazlar kamulaştırılarak eserlerin etrafı açılmaktadır. Her durumda bu tip alanlardaki taşınmazların mülkiyet verilerinin yanında, emlak vergi değerleri, piyasa değerleri, yapı tipleri gibi diğer bilgilerin de bilinmesi bu alanların alternatif çözümlerle edinimi veya yönetimini daha kolaylaştırmaktadır. Mevcut durumda yeterli veri ve bu veriyi işleyecek bilgi sistemi bulunmamasına çözüm olarak korunma alanlarında öncelikle ihtiyaç duyulan tüm grafik ve sözel verilerin bir coğrafi veri tabanında bir araya getirilmesi gerekmektedir. Bu amaçla örnek bir nesne yönelimli coğrafi veri tabanı, anket çalışması sonucu görülen ihtiyaç üzerine geliştirilmiştir. Böylece LADM ve TUCBS ile uyumlu bir veri modeli kurularak ihtiyaç duyulan veriler veri tabanına aktarılmış ve bir Coğrafi Bilgi Sistemleri uygulamasıyla test edilerek edinim maliyetleri analiz edilmiştir. Çalışmanın en önemli sonuçlardan biri emlak vergi değerleriyle piyasa değerleri arasında çok ciddi farklar olması ve bunun taşınmaz kültür varlıkları için alınan % 10'luk payı ciddi oranda etkilediğidir. Çalışmanın ülke genelindeki yüz bini aşkın taşınmaz kültür varlığının korunma ve edinimine esas olacak biçimde kullanılması veya mevcut sistemlerin çalışma içindeki verileri de içerecek şekilde revize edilmesi önerilmektedir.