Özet:
Kadastro çalışmaları ile üretilen bilgilerin, kadastral işlemlerde kullanılması, çoğu kurum ve kuruluşlar tarafından ihtiyaç duyulması, bilgi sistemlerine altlık oluşturması gibi nedenlerle üretilen en büyük veri gruplarından birisi olmaktadır. Böyle büyük bir öneme sahip kadastro çalışmalarının yapılabilmesi için büyük yatırımlara ihtiyaç vardır. Bu yatırımların en azından bir kısmının bu hizmetlerden kazanç sağlayanlardan karşılanmasına kadastroda maliyetin geri kazanımı denilmektedir. Bu tür bir kazanımda kadastro çalışmaları sırasında başarılı bir şekilde toplanmış verilerle mümkün olmaktadır.Bu bağlamda tez çalışmasına Dünyada ve Türkiye'deki kadastral eğilimler ve bu süreç içerisinde kadastrodaki maliyetin geri kazanımının öneminin incelenmesi ile başlanmıştır. Dünyada pek çok ülkede olduğu gibi Türkiye'de de maliyetin geri kazanımının ön plana çıktığı çok amaçlı kadastro anlayışında, kadastro çalışmaları ile elde edilen verilerin öneminin arttığı görülmüştür. Daha sonra Türkiye'de maliyetin geri kazanımının belirlenmesine yönelik, kadastroda yapılan işlemler ve bunlardan elde edilen gelirler incelenmiştir. Bunun sonucunda Türkiye'de kadastrodaki maliyetin geri kazanımı sadece kadastroda yapılan değişiklik işlemleri ve yapılan kontroller için alınan döner sermaye gelirlerinden elde edildiği görülmüştür. Ayrıca maliyetin geri kazanımının hangi alanlarda daha verimli olduğunun belirlenmesi için, Trabzon ili genelinde konum, gelişme ve yapılan uygulamalar bakımından farklı özelliklere sahip yedi bölge seçilmiştir. Yapılan inceleme ve analizler neticesinde, kentsel gelişim alanlarında işlem hacminde bağlı olarak kadastrodaki maliyetin geri kazanım verimliliğinin diğer bölgelere göre daha da arttığı belirlenmiştir. Bu incelemelere göre Türkiye kadastrosunu, henüz tamamlanmamış olması ve bilgilerdeki eksiklikler nedeniyle çok amaçlı kadastro olarak nitelendirmek mümkün değildir ve buna bağlı olarak da kadastrodaki maliyetin geri kazanımı sınırlı ölçülerde kalmaktadır. Bu nedenle, Türkiye kadastronun en kısa zamanda tamamlanması ve ardından, mevcut altlıklardaki sorunların ve verilerdeki eksikliklerin giderilmesi gerekmektedir.
