Bölgesel işbirliğinde su diplomasisi: Mekong Nehri havzası örneği

Abstract

Uluslararası ilişkilerde su kaynakları ile ilgili anlaşmazlıklar, geçmişten beri süregelmektedir. Suyun temel işlev yelpazesinin geniş olması ve susuz bir yaşamın var olmayacağı anlaşmazlıkların yaşanmasında temel nedenlerdir. Bu durum su kaynakları üzerinde baskı oluşturmaktadır. Aktörlerin suyu en etkili şekilde kullanma ve yönetme isteği, ek olarak suyun küresel önemi sebebi ile odak noktası haline gelmesi günümüzde anlaşmazlıkların yoğunluğunu artırmaktadır. Bölgede su kaynaklarına sahip devletler arasında bu durum ile daha sık karşı karşıya kalınmaktadır. Farklı bölgelerde su kaynaklarını daha aktif kullanmak ve yönetiminde söz sahibi olmak için aktörler de tansiyonu artırmaktadır. Devletler arasındaki bu çekişmeler, bölgesel olarak işbirliği mekanizmalarının oluşmasını engellemekte ve aynı zamanda suyun verimli kullanımını engelleyerek çevresel sorunları da tetiklemektedir. Su kaynakları anlaşmazlığı bağlamında devletler arasındaki çatışmayı önleme ve gerginlikleri yönetme amacıyla su diplomasisi kullanılmaktadır. Su diplomasisi, su ile ilgili sorunlarda diyalog yolu ile çözümler geliştirmenin yanı sıra, çözümleri kolaylaştıran ve destekleyen işbirliklerine işaret etmektedir. Özellikle bölgesel anlaşmazlıklarda su diplomasisinin ve mekanizmalarının daha fazla işlevi ve etkinliği bulunmaktadır. Bu konuda bölgesel özellikte bir su anlaşmazlığına ev sahipliği yapan Mekong Havzası, su diplomasisi çerçevelerinin uygulandığı kaynaklardan bir tanesi olarak değerlendirilebilir. Bölgesel bağlamda yaşanan su çatışmaları ve diplomasisinin etkinliğini ele alan verilerle ortaya atılan teorik çerçeve kıyaslanmış; çalışmanın temel sorusu daha da sağlam bir zemine oturtulmaya çalışılmıştır. Su kaynaklarının kullanımı ve yönetimi ile ilgili bölge devletlerinin çıkar çatışmaları, su diplomasisi çerçevesi kullanılarak bölgesel düzeyde bir işbirliği yapısının oluşturulabilmesi sorunsalı çalışma içerisinde önemli bir arayışın temelini oluşturmaktadır. Mekong Nehri ile ilgili var olan anlaşmazlıkta su diplomasisinin etkinliği, bu etkinliğin bölgesel işbirliğini geliştirmesi ve sürdürülebilirliği çalışmanın özünde tartışılmıştır.

Disputes related to water resources in international relations have been going on since its historic times. The main function range of water is wide and it is the main reason for disagreements that a life without water will not exist. This situation creates pressure on water resources. The actors' desire to use and manage water with effective way, and the fact that water has become the focus due to its global importance, increases the intensity of disputes today. This situation is encountered more frequently among the states that have water resources in the region. Actors also increase pressure to use water resources in different regions more effectively and have a say in their management. These conflicts between states prevent the formation of cooperation mechanisms regionally and also trigger the environmental problems by preventing the efficient use of water. In the context of water resources dispute, water diplomacy is used to prevent conflict between states and to manage tensions. Water diplomacy refers to collaborations that facilitate and support solutions, as well as developing solutions through dialogue on water-related problems. Especially in regional disputes, water diplomacy and mechanisms have more functions and effectiveness. The Mekong River Basin, which hosts a regional water dispute, can be considered as one of the sources where water diplomacy frameworks are applied. The theoretical framework put forward with the data dealing with the effectiveness of water conflicts and diplomacy in the regional context was compared; the main question of the study was tried to be placed on an even more solid ground. The conflict of interests of the regional states regarding the use and management of water resources and the establishment of a cooperation structure at the regional level by using the water diplomacy framework constitutes the basis of an important search within the problematic question. The effectiveness of water diplomacy in the current disagreement with the Mekong River, the development and sustainability of this event in regional cooperation were discussed at the core of the study.