Özet:
Bu çalışmada ağır metal stresi (Cu, Cd, Hg ve Pb) koşullarında buğday (Triticum aestivum L. 'Ceyhan-99') fidelerinin kök ve sürgünlerinde oluşan stres zararının, N-asetilsistein (NAC)'in uygulanmasıyla iyileştirilmesi, fizyolojik (kök ve sürgün boyu, kuru ve taze ağırlık, sürgün su potansiyeli, vb.) ve biyokimyasal düzeyde araştırılmıştır. Bu amaçla kök ve sürgünlerin enzimatik olan (POX, CAT, GR, SOD, APX, MDHAR, DHAR) ve olmayan (TFM, fenolik asit, GSH) antioksidan savunma sistemi bileşenleri, ozmolit içeriği (prolin, sistein, şeker, organik asit ve ağır metal içeriği) ve poliamin düzeyleri belirlenmiştir. NAC buğday fidelerinde ağır metallerin büyüme parametreleri ve su potansiyeli üzerinde oluşturduğu azalmayı iyileştirdiği belirlenmiştir. NAC'ın antioksidan enzimler üzerinde oluşturduğu etkiler enzim ve ağır metal çeşidine bağlı olarak değiştiği tespit edilmiştir. NAC uygulaması köke ait ağır metal uygulaması ile artan PAL aktivitesi ve TFM içeriğinde azalmaya neden olduğu belirlenmiştir. Ağır metal ve NAC uygulamaları ile fenolik asit poliamin, şeker ve organik asit içeriğinde meydana gelen değişimler ağır metal tipine bağlı olarak değişiklik gösterdiği kaydedilmiştir. Sonuç olarak NAC uygulaması ile buğday fidelerinin özellikle Cd, Hg ve Pb ağır metallerine karşı yüksek tolerans kazandığı ortaya konulmuştur.
