Özet:
Bu doktora tezinde Doğu Karadeniz Bölgesinde mevcut Ips typographus ve Ips sexdentatus (Coleoptera: Scolytidae)?ta doğal olarak bulunan entomopatojen varlığı, karakterizasyonu ve bölgedeki populasyon içersindeki dağılımı çalı?ılmı?tır. Arazi çalı?maları 2009-2012 yılları arasında, Mayıs-Ağustos ayları süresince, Ordu, Giresun, Trabzon ve Artvin illerinde gerçekleştirilmiştir. Tez çalışması süresince 5444 I. typographus, 4372 adet I. sexdentatus ergini olmak üzere toplam 9816 adet böcek incelenmiştir. İncelenen I. sexdentatus örneklerinde Gregarina typographi ve Metschnikowia typographi patojeninin varlığı, I. typographus örneklerinde ise Gregarina typographi ve Ips typographus Entomopoxvirus (ItEPV) varlığı belirlenmiştir. İncelemeler sırasında her iki böcekten de hemosel tip ve bağırsak tipi nematod kaydedilmiştir.Patojenler hem tek başlarına hem de karma enfeksiyonlar şeklinde görülmüştür. I. typographus örneklerinde tespit edilen entomopatojenler, Gregarina typographi ve ItEPVTürkiye için yeni kayıttır. Ayrıca ItEPV Türkiye?de kabuk böceklerinden kaydedilen ilk virus patojenidir. 2009-2012 yılları arasında G. typographi enfeksiyon oranı Trabzon'da %24,92, Ordu?da % 18,11, Giresun'da % 6,91 ve Artvin'de % 14,4 olarak kaydedilmiştir. ItEPVsadece Artvin ilindeki örneklerden elde edilmi? olup, toplam enfeksiyon oranı % 20,3 olarak belirlenmiştir. Bulunan entomopoxvirusun ItEPV olduğu Geçişli Eletron Mikroskobu çalışmaları ile patojenin ultrastrüktürel yapısı incelenerek teyit edilmiş
