Petrol tankerlerinde meydana gelen deniz kazalarının risk analizi

Abstract

Bu çalışmada IMO'nun (International Maritime Organization) düzenlemiş olduğu GISIS (Global Integrated Shipping Information System) sisteminde kayıtlı deniz kaza verileri incelenmiştir. Çalışmada elde edilen bilgiler değerlendirilerek tablolaştırılmış ve sistematik bir veri tabanı oluşturulmuştur. Veri tabanı 1998-2010 yılları arasında petrol tankeri statüsündeki gemilerde meydana gelen kaza verilerini içermektedir. Veri tabanında geminin operasyonel durumu, kazanın boyutu, mevcutsa kazanın zamanı, geminin bayrağı, gemini tonajı, geminin mevkii, kazaya neden olan temel etmenler, kazanın çevresel, ekonomik ve personel etkisi değerlendirmeye alınmıştır. Petrol tankerlerinde meydana gelen çatma çatışma, karaya oturma ve yangın patlama kazaları için open FTA (Fault Tree Analysis) programı kullanılarak risk analizi yapılmıştır. Risk analizi yapılırken IMO'nun biçimsel emniyet değerlendirmesi yönteminden faydalanılmıştır. Ayrıca coğrafi bilgi sistemi kullanılarak deniz kazalarının yoğunlaştığı deniz alanları belirlenmiştir. Kaza verilerine göre petrol tankerleri için yüksek riskli kaza türleri sırasıyla çatma çatışma, karaya oturma ve yangın patlama deniz kazalarıdır. Deniz kazalarının oluşumundaki en büyük etmen insan hatasıdır. Çatma çatışma kazalarına neden olan başlangıç olaylarının % 77'si ve karaya oturma kazalarının % 81'i insan hatası kaynaklıdır. Petrol tankeri kazalarının % 74'ü ekonomik kayıpla, % 20'si ölüm ve yaralanmayla ve % 6'sı da çevre kirliliğiyle sonuçlanmıştır. Petrol tankeri kazalarının en yoğun olarak yaşandığı denizalanı kuzey Avrupa'yı çevreleyen denizlerdir.